Matryca do drukowania tkanin

• Miejsce zebrania w terenienieznane
• Sposób nabyciapozyskanie własne
• Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Matryca drewniana do drukowania tkanin, wyrób rzemieślniczy. Wykonana z dwóch wąskich, prostokątnych, sklejonych ze sobą desek. Boki matrycy zwężające się ku górze, w dłuższych z nich wyrobione podłużne, płytkie żłobienia stanowiące uchwyt. W dolnej desce naśladujący koronkę siatkową wypukły ornament wykonany z nabitych w drewno mosiężnych sztyfcików i blaszek: na tle drobnej kratki umieszczony rozbudowany motyw roślinny: duży trzy płatkowy kwiat na czterolistnej łodydze usytuowany między grupami trzech mniejszych, wielopłatkowych kwiatków. Całość u dołu wykończona falistym szlaczkiem, poniżej którego  znajdują się wbite wzdłuż krawędzi matrycy gwoździki (łącznie było ich 7, 1 brak).

Drukarstwo tekstylne jest techniką znaną od bardzo dawna i niegdyś cieszyło się dużą popularnością. Podstawowym narzędziem potrzebnym do drukowania tkanin były matryce (klocki drukarskie). Wykonywano je z drewna, najczęściej z dwóch połączonych ze sobą desek, z których jedna pokryta była wzorem, a druga miała wydrążony uchwyt. Ornamentyka matryc była bardzo zróżnicowana. Obok najpopularniejszych wzorów o motywach roślinnych czy geometrycznych lub kombinacji tych obu, wytwarzano klocki z wyobrażeniami ludzi, zwierząt, naczyń, budowli architektonicznych. Używano również form, których wzór naniesiony na tkaninę naśladować ma jakąś inną niż drukarską technikę zdobienia materii (Roman Reinfuss „Polskie druki ludowe na płótnie”). Użycie drukowanego wzoru pozwalało na uzyskanie ciekawych efektów, np. wstążeczki naszytej na tkaninę. Na klockach drukarskich zachowanych do czasów współczesnych można znaleźć również naśladownictwa robótek koronkowych. W zbiorach etnograficznych Muzeum Narodowego w Szczecinie znajduje się wąska, podłużna matryca, która wykorzystywana była do ozdabiania krawędzi tkaniny. Pokrywający ją roślinny ornament naśladuje tzw. filet, czyli koronkę siatkową, w której zdobienia wykonywano na podstawie z przeplatanych i wiązanych nici. Efekt koronki uzyskano poprzez gęste nabicie w drewno niewielkich mosiężnych sztyfcików, tworzących drobną kratkę, na tle której umieszczono motywy kwiatowe. Matryca używana była najprawdopodobniej w jednej z wielu działających na Pomorzu w XIX wieku lokalnych farbiarni. Pochodzi ze zbiorów Pommersches Landesmuseum Stettin.

Agnieszka Słowińska