Talar

• Sposób nabyciazakup
• Odpowiedzialny działDział Numizmatyki
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Awers: pięciopolowa wczesnorenesansowa tarcza herbowa Królestwa Szwecji, powyżej półpostać władcy w zbroi i z regaliami w prawo, napis w otoku: GOSTAVS D G SWE - CI GOT WAN RE - X . Rewers: postać Chrystusa jako Zbawcy Świata, błogosławiącego i z jabłkiem władzy w lewej dłoni, napis w otoku: SALVATOR MVNDI - ADIVVA NOS I5 - 42.

Idea talara oraz systemu talarowego, która powstała w Rzeszy Niemieckiej w XVI wieku, szybko rozprzestrzeniła się w niemal całej Europie. Dotarła również do państw skandynawskich. W Szwecji także starano się dopasować importowany system do lokalnych warunków. Uczynił to Gustaw I Waza (1496–1560). W 1534 roku wprowadził talara, podobnego do widocznego na fotografii. Został na nim przedstawiony jako król-wojownik, w zbroi, z regaliami. Miecz symbolizuje najwyższą władzę sadowniczą, natomiast jabłko z krzyżem władzę duchową. Król luteranin był jednocześnie głową kościoła w państwie. Taki obraz był również zgodny z wyobrażeniem władcy o sobie samym. Gustaw uważał się bowiem za wyzwoliciela Szwecji spod jarzma duńskiego i władzy papiestwa. Ukazane atrybuty mogą więc nieść podwójny przekaz. W centrum tarczy herbowej z ustawionymi w szachownicę Trzema Koronami Magnusa Erikssona (1316–1374) i Lwem Folkungów, umieszczono Snop –herb rodowy Wazów. Także rewers monety ma silną wymowę ideologiczną. Widnieje na nim postać błogosławiącego Chrystusa, Zbawcy Świata, z jabłkiem władzy w dłoni. Z pewnością takie zestawienie motywów nie jest przypadkowe. Gustaw postrzegał siebie jako sprawiedliwego ojca narodu i państwa, które stworzył. Rządził w nim twardą ręką, a jego władza była niekwestionowana. Jeśli nawet protestancka pobożność nie pozwalała mu porównywać się z Bogiem, to z pewnością uważał się za jego ramię na ziemi. To mocne zestawienie symboli łagodzi łaciński napis: Zbawicielu Świata wspieraj nas. Pierwsze szwedzkie talary są rzadkimi monetami i nieczęsto się je spotyka w tak pięknym stanie, jak prezentowany okaz. Nowy szwedzki system monetarny okazał się dość stabilny, chociaż monety drobne podlegały powolnej deprecjacji. Wojny i ubóstwo Szwecji doprowadziły w 2. połowie XVI wieku do załamania się szwedzkiego pieniądza. Na początku XVII stulecia jako surowiec do bicia monet drobnych służyła głównie miedź, a w późniejszym czasie wykorzystywano ją nawet do bicia talarów.

Mieszko Pawłowski