Naszyjnik

• Miejsce zebrania w terenieKoundou (Mali)
• Sposób nabyciazakup
• Odpowiedzialny działDział Kultur Pozaeuropejskich
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Naszyjnik typu otwartego z bawełnianym, cienkim sznurkiem, na który nanizano drewniane paciorki w kolorze brązowym o płaskim i okrągłym kształcie z małym otworem pośrodku. Całość przedzielono dużą i mniejszą muszlą, pełniących rolę wisiorków.

Prezentowany okaz to rzadki przykład naszyjnika noszonego przez starszych mężczyzn. Ozdobiono go muszlami, które mogły zostać dodane później, aby zwiększyć atrakcyjność i ułatwić sprzedaż. Funkcja naszyjnika nie została zidentyfikowana, ale sądząc po staranności wykonania pełnił jakąś ważną rolę w życiu Dogonów. W patriarchalnym społeczeństwie Dogonów to mężczyzna odgrywa rolę dominującą. W zależności od wieku należy do jednej z czterech grup. Pierwsza to uczniowie, do której zaliczani są młodzi mężczyźni w wieku 12–20 lat, zwani unrunw soro, czyli dzieci, które się rozwijają, w wieku 21–28 lat – saga tara unrunw – dzieci zasadzone i w wieku 28–36 lat – anrunw poju, co oznacza znakomici mężczyźni. W drugiej grupie, nazwanej nauczyciele, znajdziemy osoby w przedziale wiekowym 36–44 lata – inew na – wielcy mężczyźni oraz 44–52 lata – ine naginru du dan, czyli osoby odpowiedzialne za rodzinę. Kolejna grupa to przewodnicy. W jej skład wchodzą dojrzali mężczyźni w wieku 52–60 lat zwani inew nayun puyopuya wo-in – ci, którzy posiadają kwiat śmierci oraz 60–68 lat ginna benw – właściciele wielkich rodzin. Do ostatniej, najważniejszej grupy, zalicza się starców od 68 roku życia, zwanych ogo-unw – patriarchów. Grupę czwartą nazwano przodkami. Naszyjnik mógł być noszony przez mężczyzn z grupy przewodników, których współcześnie zalicza się do jednej z najważniejszych grup. Mężczyźni Ci określani są jako mędrcy. Ich zadaniem jest tworzenie zasad dobrego funkcjonowania społeczności. To oni w życiu codziennym zobowiązani są do nauczania i dawania przykładu. Mężczyźni ci osiągając wiek powyżej 60 roku życia wchodzą do grupy przodków. Według dogońskich wierzeń człowiek, który ma więcej niż 60 lat, nawet jeśli wciąż żyje, uznawany jest za zmarłego i zalicza się do świata zmarłych przodków – tych, których dusze są szanowane i otaczane kultem.

Katarzyna Findlik-Gawron