Czapka

• Miejsce zebrania w terenieRepublika Mali; region: Mopti; okręg: Bandiagara; wioska: Youga-Na
• Sposób nabyciadarowizna
• Odpowiedzialny działDział Kultur Pozaeuropejskich
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Bawełniana, beżowa o trójkątnym kształcie czapka, uszyta z wąskich pasków tkaniny. Czubek oraz jej boki ozdobiono zawieszonymi na bawełnianym sznurku podwójnymi bawełnianymi pomponami. Wewnątrz podszyta dodatkową warstwą materiału - bawełnianą podszewką, która tworzy cztery kieszonki.

Na tradycyjny ubiór codzienny dogońskiego mężczyzny składa się tunika i spodnie, najczęściej w odcieniach bieli i brązu. Dopełnieniem jest czapka typu goro. Jej najpowszechniejszą formą jest rodzaj czapki frygijskiej, zwany ka gara lub kelegu z dwóch kwadratowych płatów tkaniny bawełnianej. Nosi się ją na wiele sposobów, w zależności od regionu oraz wieku i funkcji pełnionej przez mężczyznę. W wiosce Sangha zakłada się ją „na myśliwego”, „na modę zachodnią”, „aby osłaniała oczy od wiatru”, „aby osłaniała uszy od wiatru”, „na starca”, „na młodego mężczyznę” oraz „do tańca masek”.

Prezentowana bawełniana czapka zakładana była przez chłopców z okazji najważniejszego święta Dogonów zwanego Sigi. Jest niezbędnym elementem stroju noszonego podczas święta przez każdego męskiego uczestnika. Bardzo istotny jest kolor – powinna być biała dla podkreślenia, że jest to nowe święto Sigi. Mężczyźni w trakcie ceremonii stroją się również w liczne ozdoby – bransolety, opaski, kolie oraz naszyjniki, zwykle dedykowane kobietom, które z okazji Sigi zrzekają się ich na rzecz mężczyzn.

Sigi jest świętem odrodzenia. Każdy Dogon powinien przeżyć je chociaż raz w życiu, dlatego można spotkać się z interpretacją słowa Sigi, jako „przeżyć raz w życiu”. Dogonowie wierzą, że Ci, którzy uczestniczyli w Sigi mogą się uważać za ponownie narodzonych. Ceremonia Sigi symbolizuje śmierć pierwszego przodka. Podczas jej trwania używany jest sekretny język – sigi-so (z grupy mande), którym władają jedynie wtajemniczeni mężczyźni, pełniący ważne funkcje religijne i społeczne. Święto odbywa się raz na 60 lat. Jego celebracja rozpoczyna się w wioskach Youga-Dogorou, następnie przemieszcza się z regionu do regionu, co trwa nawet do kilku lat. Ostatnie Sigi rozpoczęło się w 1966 roku, a zakończyło w 1974. Kolejne święto Dogonowie będą obchodzić najprawdopodobniej w 2026 roku.

Katarzyna Findlik-Gawron