Głowa

• Miejsce zebrania w terenieRepublika Mali (Afryka; Republika Mali; region Mopti; okręg Djenné; Djenné-Djenno)
• Sposób nabyciadar
• Odpowiedzialny działDział Kultur Pozaeuropejskich
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Gliniana i okrągła głowa postaci ludzkiej w kolorze beżowoceglastym. Na czubku głowy nacięto charakterystyczny wzór jodełkowy. Rzeźbie zaznaczono następujące rysy twarzy: duże, wypukłe oczy w kształcie kulek z gliny w których zrobiono okrągłe otwory, masywny nos z zaznaczonymi nozdrzami oraz otwarte usta. Uszy w formie poszczerbionych półkoli wymodelowano na wysokości oczu, zaznaczono im duże okrągłe otwory. Tył głowy chropowaty. Na powierzchni widoczne są ciemne, grafitowe przebarwienia, rysy, mikropęknięcia oraz przetarcia.

Terakoty z Mali występują na ogromnym obszarze oraz w różnych regionach. Odkrywano je w opuszczonych miastach i osadach, rozsianych w delcie Nigru. Najbardziej charakterystycznym miejscem występowania terakotowych rzeźb jest starożytne miasto Djenne-Jeno (nazywane również starym Djenne lub Dżenne, Dżenne-dżeno, Djenne-Djenno, Djenné-Jeno, Jenne-Jeno), które założono w III wieku BC. Uważane jest za jedno z najstarszych ośrodków miejskich Afryki Subsaharyjskiej. Z niewyjaśnionych przyczyn zostało opuszczone w XIV stuleciu.

Djenne-Jeno słynęło przede wszystkim ze starannie wykonanych rzeźb antropomorficznych. Artysta tworząc figurkę starał się oddać każdy, nawet najmniejszy szczegół postaci. Rzeźby osiągały zazwyczaj 50 centymetrów wysokości, a ich ciała bogato zdobiono wzorami geometrycznymi, biżuterią oraz strojem. Najprawdopodobniej zabroniono ich wykonywania po marokańskiej inwazji, która miała miejsce w 1591 roku. Na dalekim zachodzie, w kierunku Bamako, w regionie Bankoni występują rzeźby terakotowe o znacznie prostszym stylu, gdzie dekoracje pojawiają się rzadko lub nie występują w ogóle. Region Bankoni zasłynął z serii unikatowych naczyń zoomorficznych, które charakteryzują się bardzo długą szyją.

Geneza i przeznaczenie terakotowych rzeźb z Mali nadal są przedmiotem badań naukowych. Wielu specjalistów uważa, że pierwotnie pełniły one funkcje religijne i obrzędowe. Prawdopodobnie stawiano je na domowych ołtarzach poświęconych przodkom. Zaprezentowany obiekt przedstawia glinianą głowę o okrągłym kształcie, na czubku której zaznaczono charakterystyczny wzór jodełkowy. W ten sposób prawdopodobnie zaznaczono skaryfikację.

Katarzyna Findlik-Gawron