- Czcionka:
- Kontrast:
Maska małpy ko z rodziny koczkodanów jest zakładana na twarz. Na zwieńczeniu znajduje się wizerunek małpy zajadającej kaczan prosa. Podobnie jak inne maski dogońskie tańczy w trakcie świąt pogrzebowych Dama kończących długi okres opłakiwania zmarłego. Dama ma opanować niebezpieczne siły duchowe uwolnione przez pierwszą śmierć, która nastąpiła w czasach mitycznych. Siły te aktywizują się za każdym razem gdy umiera Dogon, również w czasach współczesnych.
Wśród masek dogońskich istnieje kilka przedstawień małp, które w skrócie określa się nazwami małpa biała, ruda i czarna, w rzeczywistaości zaś są wizerunkami różnych gatunków.
Tancerz w masce małpy ko wchodząc na plac opiera się na kiju, następnie siada w melancholijnej pozie. Zachęca się go do tańca słowami „Małpo wejdź na wielkie drzewo, jest pełne owoców! Wszyscy patrzą na ciebie. Bęben gra dla ciebie. Potrząśnij głową, potrząśnij nogami. Wszyscy patrzą na ciebie”.
Maskę małpy na pierwszym poziomie wtajemniczenia odczytuje się jako złodziejkę i niszczycielkę upraw, na wyższym jednak staje się symbolem sojuszu i więzi istniejącej pomiędzy Dogonami mieszkającymi w regionach Sanghi i Bamby. Sojusz ten polega na wzajemnej pomocy i życzliwości, ale na co dzień objawia się wymianą kpin i obraźliwych epitetów. Najczęstszym z nich jest określenie „stara małpo”. Jest to zjawisko określane terminem pokrewieństwa żartów. Wzajemne zrytualizowane obrzucanie się obelgami nigdy nie jest obraźliwe, ale tylko wtedy gdy rozgrywa się pomiędzy konkretnymi grupami ludzi.
Ewa Prądzyńska
