- Czcionka:
- Kontrast:
Najważniejszym motywem twórczości Dogonów są przedstawienia figuralne wyobrażające przodków, które ustawia się na poświęconych im ołtarzach. Pojawiają się tu wizerunki antenatów prawdziwych i mitycznych, męskich, żeńskich i androgynicznych.
Pierwszą antropomorficzną figurę Dogonowie wrzeźbili jeszcze w czasach mitycznych. Stała się ona oparciem dla siły życiowej nyama uwolnionej przez śmierć jednego z pierwszych przodków.
Figurka przedstawiająca postać z uniesioną do góry lewą ręką, jest według tradycji dogońskiej wizerunkiem osoby leworęcznej. Dogonowie uważają, że mańkuci są wyjątkowymi osobami posiadającymi oprócz własnej siły życiowej nyama, również fragment energii swojego ojca. Ten fakt osłabia niestety rodzica i wróży jego rychłą śmierć. Narodziny dziecka leworęcznego są karą za złamanie przez matkę któregoś z obowiązujących ją podczas trwania ciąży zakazów. Przez „nadwyżkę” nyama mańkuci zaliczani są do kategorii bliźniąt i posiadają według Dogonów specjalne moce ulokowane w lewej ręce, sprzyjające rodzinie. Osobom takim buduje się za ich życia ołtarze zwane bala w celu ochrony oraz zwiększenia i wzmocnienia ich nyama. Na ołtarzach tych stawia się figurki z uniesioną lewą ręka, które są symbolicznym wyobrażeniem właściciela ołtarza. Rzeźba mańkuta jest więc jednym z rzadkich przykładów przedstawień zindywidualizowanych w sztuce dogońskiej, każda odnosi się bowiem do konkretnej osoby.
Ołtarze bala wykonywane są z ziemi formowanej w kopczyk, oprócz drewnianych figurek umieszcza się na nich również żelazne haczyki i bransolety. Za życia mańkuta stawiane są w narożniku domu, a po śmierci przenoszone do niszy na fasadzie domu ginna.
Ewa Prądzyńska
