Matryca do drukowania tkanin

• Miejsce zebrania w terenienieznane
• Sposób nabyciapozyskanie własne
• Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Matryca drewniana do drukowania tkanin, wyrób rzemieślniczy. Wykonana z dwóch prostokątnych sklejonych ze sobą i dodatkowo zbitych gwoździami desek. Boki matrycy rozszerzają się ku dołowi, na jednym z krótszych ręcznie napisana ręcznie białą farbą liczba 18. W desce górnej, wyrobione dwa, lekko zaokrąglone żłobienia stanowiące uchwyt. W desce dolnej wykonany w drewnie i z nabitych w nie mosiężnych sztyfcików i blaszek wypukły ornament. Jego podstawę stanowi krata, wyznaczona przez wyżłobione ukośnie względem krawędzi deski linie.  W każdym jej polu umieszczony jest niewielki kwiatek z dwoma sercowatymi listkami. Krawędzie deski lekko faliste, żłobkowane. W trzech jej narożach wbite pojedyncze gwoździki.

W XIX wieku w miasteczkach na terenie Pomorza działało wiele lokalnych farbiarni trudniących się drukarstwem tekstylnym. Mieszkańcy wsi chętnie kupowali ich wyroby, które nie tylko uznawane były za trwałe i praktyczne, ale również traktowane były jak namiastka drogich, a przez to dostępnych jedynie dla niewielu, szlachetnych tkanin. Roman Reinfuss, etnograf, charakteryzując specyfikę pomorskich matryc do drukowania tkanin pisał: (…) widzimy znaczne wpływy tkanin stylowych i druków nieludowych. Obok form pochodzących z nieludowego drukarstwa tekstylnego XVIII w. występują formy dziewiętnastowieczne z drobnymi rzucikami roślinnymi rozmieszczonymi w układzie szachownicowym lub prostym. Przykładem formy z taką ornamentyką jest matryca pochodząca ze zbiorów Pommersches Landesmuseum Stettin ze wzorem, na który składają się małe kwiatki z sercowatymi listkami umieszczone w polach kraty, utworzonej poprzez linie wyżłobione ukośnie w stosunku do krawędzi formy. Ornament wykonany jest częściowo w drewnie, częściowo z nabitych w nie mosiężnych sztyftów i blaszek. Drukowane tkaniny cieszyły się wśród ludności wiejskiej dużą popularnością, ale zostały wyparte przez wyroby produkowane przez nowoczesny przemysł tekstylny. Na początku XX wieku na Pomorzu można było jeszcze spotkać działające farbiarnie, kres ręcznego drukarstwa tekstylnego na tym terenie przyniosła druga wojna światowa.

Agnieszka Słowińska