Matryca do drukowania tkanin

• Miejsce zebrania w terenienieznane
• Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Matryca drewniana do drukowania tkanin, wyrób rzemieślniczy. Wykonana z trzech prostokątnych, sklejonych ze sobą desek.  Boki matrycy rozszerzające się ku dołowi. Na krótszych z nich napisane ręcznie liczby: na jednym białą farbą 29 (?), na drugim czarną – 17.  W deskach górnej i środkowej wyrobione dwa lekko zaokrąglone żłobienia stanowiące uchwyt. W desce dolnej wypukły ornament wykonany z nabitych w drewno mosiężnych pręcików i blaszek. Powtarzający się motyw roślinny – krótka, rozwidlona gałązka z czterema wielopłatkowymi kwiatkami - rozmieszczony jest regularnie na całej powierzchni (układ szachownicowy). Krawędzie deski faliste, żłobkowane. W dwóch jej narożach wbite pojedyncze gwoździki.

Prezentowana matryca do drukowania tkanin przed drugą wojną światową znajdowała się w zbiorach Pommersches Landesmuseum Stettin. Można przypuszczać, że zanim trafiła do muzeum, używana była w jednej z małomiasteczkowych pracowni farbiarskich, które powszechnych na Pomorzu w XIX wieku. Korzystanie z ich usług było bardzo popularne, ponieważ drukowane tkaniny uznawano za solidne i eleganckie. Działalność tych niewielkich zakładów zaczęła podupadać w okresie dynamicznego rozwoju nowoczesnego przemysłu tekstylnego. Wiele z nich uległo likwidacji, w pierwszej połowie XX wieku funkcjonowały już tylko nieliczne. Matryca służyła do pokrywania tkaniny ornamentem za pomocą techniki druku batikowego. Polegała ona na odbiciu wzoru z masy izolującej i następnym zanurzeniu jej w barwniku. Po usunięciu tej masy wzór pozostawał niezabarwiony i kontrastował z kolorowym tłem. Dzięki gwoździkom znajdującym się w narożnikach formy, które pozostawiały na materiale niewielkie otworki, drukarz wiedział gdzie należy ponownie przyłożyć formę, aby zachować ciągłość ornamentyki. Ornament na prezentowanej matrycy wykonany został z nabitych w drewno mosiężnych sztyfcików i blaszek. Są to krótkie, ukwiecone gałązki, rozmieszczone na powierzchni w układzie szachownicowym. Wzór odznacza się dużą lekkością i przejrzystością, dzięki temu, że wolne przestrzenie stanowiące tło dla zdobin są dość duże. Tego typu rozwiązanie często stosowano w matrycach używanych do druku batikowego.

Agnieszka Słowińska