Skrzynia

• Miejsce zebrania w terenienieznane
• Sposób nabyciapozyskanie własne
• Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Skrzynia z motywem naczynia z kwiatami, wyrób rzemieślniczy wykonany techniką stolarską. Konstrukcja węgłowa, wiązana na tzw. cynki. Ściany boczne lekko rozszerzają się ku górze. Wieko wypukłe, złożone z dwóch desek, mocowane na zawiasy. Widocznie wyodrębnione z podstawy. Dolna krawędź podstawy profilowana, całość spoczywa na podnóżku na kółkach. Skrzynia, z wyjątkiem ścianki tylnej, malowana na kolor ciemnozielony. Ozdobiona wykonanym ręcznie żółtą i czerwoną farbą, delikatnym ornamentem o motywie roślinnym. Jego główny element stanowi pękate, uchate naczynie z kwiatami znajdujące się w centralnej części wieka.  Na środku lica umieszczony napis: Anno 1796.  Skrzynia wyposażone w dwa uchwyty o typowym kształcie  i niewielki, ozdobny szyld.

U boku drzwi weselnych skrzynia ogromna wyprawna wiejska, malowana w kwiatki pstre i pstre desenie (…), tak pisał Stanisław Wyspiański w „Weselu”. Malowane skrzynie były jednym z najbardziej charakterystycznych sprzętów na wyposażeniu wiejskich izb. Zaczęły pojawiać się w XVIII wieku, a już w kolejnym stuleciu cieszyły się ogromną popularnością. Wytwarzane były w pracowniach rzemieślniczych, ich zdobieniem zajmowały się najczęściej żony i córki stolarzy. Początkowo ornamentyka była delikatna, ale w XIX wieku uległa wzbogaceniu i rozbudowie. W czasach, gdy szafy były meblami drogimi i dostępnymi jedynie dla nielicznych, skrzynie służyły do przechowywania odzieży. Oprócz funkcji użytkowej pełniły również ważną rolę społeczną – stanowiły część posagu panny młodej. Zdarzało się, że rodzice z wyprzedzeniem kupowali skrzynię dla córki i zaczynali gromadzić w niej wiano. Wypełniona po brzegi skrzynia, ciężka od znajdujących się w niej dóbr, świadczyła o dużej atrakcyjności matrymonialnej dziewczyny i była powodem do dumy. W domu młodej mężatki stawiana była na honorowym miejscu. W gospodarstwach wielopokoleniowych było co najmniej tyle skrzyń, ile zamieszkujących je kobiet – każda miała własną. Pod koniec 1. połowy XX wieku malowane skrzynie straciły na znaczeniu. Trafiały na strychy lub do spichlerzy, gdzie wykorzystywane były do przechowywania ziarna czy ziemniaków. Szybko zapomniano o ich prestiżowym charakterze. Skrzynie i kufry stanowią ponad 30% kolekcji mebli Działu Etnografii Pomorza Muzeum Narodowego w Szczecinie. Prezentowana skrzynia wykonana została prawdopodobnie w 1796 roku, o czym świadczy znajdujący się na jej licu napis. Pomalowana jest, z wyjątkiem ściany tylnej, ciemnozieloną farbą i ozdobiona ornamentem roślinnym w kolorze żółci z elementami czerwieni. Takie kontrastowe połączenie kolorów – jednolitego, zimnego tła z ciepłą malaturą, było typowe dla mebli pomorskich. Skrzynia pierwotnie wchodziła w skład zbiorów Pommersches Landesmuseum Stettin.

Agnieszka Słowińska