• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Franciszek I, książę szczeciński i biskup kamieński (1577-1620); Schörbrot, Johannes (czynny 1615-1617) - mennica Koszalin (13.. - nie przed 1653)

Półtorak

  • półtorak
Półtorak
  • Półtorak
350
68
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • Franciszek I, książę szczeciński (1577-1620) - ikonografia
  • mennictwo pomorskie
  • mennictwo książęce
  • inflacja
  • jabłko królewskie (insygnium)

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/N/5599
  • Autor/WytwórcaFranciszek I, książę szczeciński i biskup kamieński (1577-1620); Schörbrot, Johannes (czynny 1615-1617) - mennica Koszalin (13.. - nie przed 1653)
  • NazwaPółtorak
  • Miejsce powstaniaBiskupstwo kamieńskie (terytorium historyczne; Europa; Święte Cesarstwo Rzymskie; Księstwo Pomorskie); Koszalin (województwo zachodniopomorskie)(okolice)
  • Czas powstania1616
  • Technikabicie
  • Materiałsrebro
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 20 mm (średnica)
      • 1.23 g (masa)
  • Sygnatury / Napisy / Znaki
    • 1. Napis:
    • jabłko panowania z krzyżem i liczbą:
    • FRANC·I·DG·3·DVX·S·POM
    • 2. Napis:
    • 24
    • 3. Napis:
    • 1·6·ADSIT·AB·ALTO·16
  • Kolekcjamonety pomorskie
  • Sposób nabyciapozyskanie własne
  • Odpowiedzialny działDział Numizmatyki
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Srebrna moneta książęca z wizerunkiem księcia i jabłkiem panowania. Na awersie popiersie księcia w zbroi w prawo. W liniowo-sznurowym otoku tytulatura: FRANC·I·DG·3·DVX·S·POM (Franciszek I z łaski Bożej książę szczecińsko-pomorski). Na rewersie jabłko panowania z krzyżem i liczbą 24. W liniowo-sznurowym otoku napis: 1·6·ADSIT·AB·ALTO·16 (niech przybędzie /Pan/ z wysoka).


Półtorak był drobną monetą wybijaną przez książąt pomorskich w latach 1615–1621. Typologicznie nawiązywał do groszy na stopę pomorską z wizerunkiem herbu na stronie głównej i stałego motywu na odwrocie – jabłka panowania z liczbą 24, odnoszącą się do 1/24 talara. Dodatkowo na awersie w napis otokowy wpleciona była mała tarcza herbowa z cyfrą 3, oznaczającą trzy półgrosze. Półtoraki bite w dużych ilościach i według kursu 35–39 groszy za talara, zamiast wyznaczonych 24, kierowano na rynek Rzeczypospolitej. Choć nominalnie był wart półtora grosza, to jego ciężar i zawartość srebra stale ulegały pogarszaniu.

Franciszek I (1577–1620) zanim objął rządy w księstwie szczecińskim, w latach 1616–1618, bił znaczne ilości półtoraków w Koszalinie jako tytularny biskup kamieński. Dzielą się one na dwa zasadnicze typy. Na awersie pierwszego widnieje motyw herbu, a na awersie drugiego wizerunek księcia, ściśle wzorowany na groszach tegoż władcy.

Koszalińska działalność mennicza Franciszka była niezgodna z prawem, ponieważ w Księstwie Pomorskim mogła funkcjonować tylko jedna mennica, w Szczecinie. Przejęcie rządów w księstwie szczecińskim w 1618 r. zalegalizowało pierwszą fazę mennictwa tego władcy. Na prezentowanej monecie zwraca uwagę bardzo dekoracyjny awers ozdobiony popiersiem Franciszka. W historii mennictwa pomorskiego, półtoraki i grosze są jedynymi drobnymi monetami z wizerunkiem władcy.

Genowefa Horoszko

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin