• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Autor nieznany

Stela kamienna

  • przedmiot kultowy
Stela kamienna
790
27
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • religia (wierzenia)
  • wierzenia
  • wczesne średniowiecze
  • kamieniarstwo

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/A/19496
  • Autor/WytwórcaAutor nieznany
  • NazwaStela kamienna
  • Czas powstaniawczesne średniowiecze
  • Technikakamieniarstwo, płaskorzeźba, płaskorzeźbienie
  • Materiałkamień
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 126 cm (wysokość)
      • 66 cm (szerokość)
  • Kolekcjaśredniowiecze
  • Miejsce zebrania w terenieSłupsk, woj. pomorskie, pow. słupski, gm. Słupsk
  • Sposób nabyciapozyskanie własne
  • Odpowiedzialny działDział Archeologii
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Płaskorzeźba jest wykonana techniką reliefu wklęsłego w bloku granitowym o kształcie wysokiego prostokąta zwieńczonego nieco asymetrycznym łukiem. Płyta jest pęknięta poprzecznie około połowy wysokości. Wizerunek postaci ludzkiej jest schematyczny, zgeometryzowany. Postać jest ukazana en face. Głowa, o zarysie migdałowatym z wydłużoną brodą, jest osadzona na smukłej szyi i ma wyrzeźbione jedynie niektóre detale twarzy: punktowo zaznaczone oczy, U-kształtny nos oraz słabo widoczne usta. Kończyny górne są opuszczone i kończą się powyżej stóp dłońmi o wyraziście zaznaczonych palcach. Kończyny dolne są podkurczone z kolanami podciągniętymi nieco powyżej barków, zakończone stopami 

Stela – kamienna płyta ze schematycznym wizerunkiem postaci ludzkiej – to jeden z najcenniejszych wczesnośredniowiecznych zabytków związanych z pogańskim Pomorzem. Znaleziono ją podczas rozbiórki pozostałości kościoła pw. św. Piotra w Słupsku. Zgodnie z danymi historycznymi świątynia ta istniała u progu lat osiemdziesiątych XIII stulecia, ale swoimi początkami sięgała najpewniej XII wieku, wczesnego okresu chrystianizacji ziem zachodniopomorskich. Kościół zbudowano na jednym ze wzgórz po prawej stronie Słupi, w miejscu osadnictwa słowiańskiego datowanego od VIII–IX wieku. Zgodnie z doktryną Kościoła świątynie chrześcijańskie wznoszono na niszczonych w ramach akcji chrystianizacyjnej pogańskich kącinach. Tym być może należałoby tłumaczyć obecność płaskorzeźby z wizerunkiem ludzkim związanej z przedchrześcijańskimi wierzeniami słowiańskimi w ruinach kościoła. Osadnictwo nad Słupią rozwijało się pomyślnie w kolejnych stuleciach. W 2. połowie XIII wieku miasto wyrosłe ze słowiańskiego kompleksu osadniczego otrzymało prawa miejskie. Kościół pw. św. Piotra został gruntownie przebudowany w stylu gotyckim w XIV stuleciu, a kamienną stelę wmurowano w jedną ze ścian. Podobnie przypadki znane są z bliskiego sąsiedztwa ¬– z Bergen i Altenkirchen na Rugii, Wolgast (Wołogoszczy) na Pomorzu Przednim i Sadlna na Pomorzu Zachodnim. Wizerunki na płytach są interpretowane najczęściej jako przedstawienia pogańskich bogów lub płyty nagrobne.

Stelę słupską znalezioną w latach sześćdziesiątych XIX wieku w 1892 roku przekazano do zbiorów Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza w Szczecinie. W 1927 roku została włączona do kolekcji Prowincjonalnego Muzeum Starożytności Pomorza (od 1934 roku funkcjonującego jako Pomorskie Muzeum Krajowe). Obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie.

Anna Bogumiła Kowalska

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin