• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Bütkow, Ulryk (czynny 1633-1662) (mincmistrz); Krystyna, królowa szwedzka (1626-1689) (emitent)

Talar

  • moneta
Talar
1019
234
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • herby > herby pomorskie
  • portrety władców
  • popiersia
  • monety królewskie
  • Krystyna, królowa szwedzka (1626-1689) - ikonografia
  • Pomorze Szwedzkie, państwo historyczne (Pomorze Zachodnie)

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/N/14195
  • Autor/WytwórcaBütkow, Ulryk (czynny 1633-1662) (mincmistrz); Krystyna, królowa szwedzka (1626-1689) (emitent)
  • NazwaTalar
  • Miejsce powstaniaPomorze Szwedzkie, państwo historyczne (Pomorze Zachodnie); Szczecin (województwo zachodniopomorskie) (wybicie)
  • Czas powstania1642
  • Technikabicie
  • Materiałsrebro
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 2.6 mm (wysokość)
      • 42.8 mm (średnica)
      • 28.61 g (masa)
  • Sposób nabyciazakup
  • Odpowiedzialny działDział Numizmatyki
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Na awersie ukoronowane popiersie królowej w koronkowej sukni ze sztywnym, wysokim kołnierzem 3/4 w lewo. Na szyi ażurowa kolia, a na sukni broszka w kształcie rozety. W perełkowym otoku legenda: * CHRISTINA.D:G.SVE.GOT.VAND:Q.DES.REGINA. (Krystyna z łaski Bożej Szwecji, Gotów, Wandalów królowa).

Na rewersie dziesięciopolowa tarcza herbowa nakryta hełmem z klejnotem, podtrzymywana przez dwóch dzikich mężów w hełmach z klejnotami.
W perełkowym otoku legenda: MONETA. NOVA.ARG.DVCATUS.POMERAN.164Z (moneta nowa, srebrna Księstwa Pomorskiego).

Po bezpotomnej śmierci księcia Bogusława XIV w 1637 roku Pomorze Zachodnie zostało podzielone między Szwecję i Brandenburgię. Władcy szwedzcy w przyłączonej części Pomorza, w większości na terenach dawnego księstwa wołogoskiego, już w 1640 roku rozpoczęli w Szczecinie wybijanie talarów i półtalarów według dotychczasowego systemu. Szwedom nie zależało na uporządkowaniu i zunifikowaniu pomorskiego mennictwa (w dawnych księstwach obowiązywały różne stopy mennicze), lecz na uzyskaniu kolejnego źródła dochodów. Mennica w Szczecinie, w okresie panowania królowej Krystyny (1640–1654), pracowała z przerwami, a produkcja była raczej niewielka . Na mincmistrza zaprzysiężony został w 1640 roku Ulryk Bütkow, sprawujący ten urząd w Koszalinie w latach 1633–1637. Jego inicjały widnieją na dukatach księcia Bogusława XIV, a później również na pomorskich ortach, talarach i dukatach króla Karola X Gustawa (1654–1660). O mennictwie pomorskim królowej Krystyny, z powodu braku dokumentów, najwięcej „mówią” monety. Najchętniej bito wówczas talary, półtalary i dukaty, zgodnie z tradycyjnym schematem ikonograficznym – wizerunkiem władczyni na awersie i wielkim herbem Pomorza Zachodniego na stronie odwrotnej. Tytulatura królowej obejmuje dziedziczne panowanie u Szwedów, Gotów i Wandalów, a napis na rewersie świadczy o przynależności do pomorskiego systemu. Na wszystkich nominałach, poza niskowartościowymi witenami, pojawiły się piękne popiersia lub półpostacie Krystyny. Stemple omawianego talara ukazują ukoronowane popiersie królowej skierowane 3/4 w lewo i wielki herb Gryfitów w pełnej oprawie. Na długich, misternie ułożonych włosach władczyni widnieje niewielka korona, umieszczona z tyłu głowy, najwyraźniej uznana za ozdobę, a nie najbardziej rozpoznawalne insygnium władzy. Strój i biżuteria oddane zostały z troską o szczegóły, ale bez artystycznego zacięcia. Na rewersie, w polu sercowym dziesięciopolowej tarczy herbowej, pojawiło się puste pole. Za czasów ostatnich Gryfitów pole to wypełniało godło biskupstwa kamieńskiego, którego ziemie przypadły w udziale Brandenburgii. Być może jest to przedstawienie roszczeniowe władców szwedzkich, szczególnie w okresie kiedy ważyły się granice państw po wojnie trzydziestoletniej. Talary o tej treści bito jeszcze w latach 1644 i 1647, a ostatnie pojawiły się w tuż przed abdykacją królowej w 1654 roku.

Genowefa Horoszko

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin