Miecz typu XIIIa H2 1b (Oakeshott)

• Sygnatury / Napisy / Znaki
  • 1. Znak > znak odręczny:
  • dwa okręgi, w środku których, znajdował się znak krzyża kawalerskiego, obecnie słabo czytelny:
  • ODER 1238
  • 2. Napis:
  • czerwoną farbą:
• Kolekcjamilitaria
• Miejsce zebrania w terenieOdra, rzeka (Europa), Szczecin (województwo zachodniopomorskie)
• Sposób nabyciapozyskanie własne
• Odpowiedzialny działDział Sztuki Dawnej
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Miecz w typie: XIIIa, H2, 1b. Głownia o dł. 88,1 cm i szer. 4,9 cm, prosta, jednosieczna ze zbroczem, lekko zbieżna ku sztychowi. Sztych kończysty. Trzpień głowni lekko zwężający się ku końcowi. Jelec krzyżowy, lekko wygięty ku głowni, z zawiniętymi ku głowicy końcami ramion. Głowica nieregularna, ośmioboczna, z rytym dużym kołem na płaszczyznach. Znaki i zdobienia: Na głowni, złotym metalem, nieczytelny znak, dwóch okręgów, w środku których, znajdował się znak krzyża kawalerskiego, obecnie słabo czytelny. Czerwoną farbą na głowni przy nasadzie napis: ODER 1238.

Dobrze zachowany miecz z nieregularną, wieloboczną głowicą i jelcem o zawiniętych ku górze ramionach należy do broni o chwycie nazywanym półtoraręcznym. Według typologii zaproponowanej przez Ewarta Oakeshotta (1916–2002) głownia tego egzemplarza należy do typu XIIIa, który najbardziej rozpowszechniony był w okresie 1300–1350.

Miecz jest jednym z nielicznych w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie, na którym pozostały napisy świadczące o pochodzeniu obiektu z kolekcji Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza w Szczecinie (niem. Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde). Tuż pod jelcem na głowni zachował się naniesiony czerwonym tuszem numer 1238 oraz napis ODER, co umożliwiło ustalenie pochodzenia tego obiektu. Miecz został przekazany do kolekcji w 1878 roku przez dr. Prümersa. Wiadomo, że został wyłowiony z Odry, podczas wyciągania kotwicy. W jego opisie opublikowanym w Baltische Studien z roku 1878 wspomniano o znaku na głowni. Obecnie słabo widoczny, ówcześnie opisany został jako krzyż kawaleryjski wpisany w dwa koncentryczne okręgi. W opracowaniu Mariana Głoska (Głosek 1984) tego typu znaki zostały uznane za prawdopodobną sygnaturę miecznika.

Biorąc pod uwagę udokumentowane pochodzenie tej broni, znalezionej w wodach blisko nabrzeży Szczecina, należy podkreślić jego znaczenie i związek z militarną historią miasta. Jest to jeden z lepiej udokumentowanych, nielicznych przykładów zachowanego oręża stosowanego w Księstwie Pomorskim w początkach XIV wieku.

Justyna Bądkowska