• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Dannies, Sigmund (czynny około 1689-1690) (mincmistrz); Fryderyk III, król pruski (1657-1713) (emitent)

Gulden; 2/3 talara

  • moneta
Gulden; 2/3 talara
1040
240
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
Ikona Creative Commons: domena publiczna
  • kapelusze elektorskie (insygnia)
  • herby > Brandenburgia (herb)
  • portrety władców
  • popiersia
  • monety książęce
  • Fryderyk III, król pruski (jako Fryderyk I), elektor brandenburski (1657-1713) - ikonografia
  • Marchia Brandenburska, państwo historyczne (Europa)

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/N/14211
  • Autor/WytwórcaDannies, Sigmund (czynny około 1689-1690) (mincmistrz); Fryderyk III, król pruski (1657-1713) (emitent)
  • NazwaGulden; 2/3 talara
  • Miejsce powstaniaPomorze Tylne, kraina historyczna (Polska); Stargard (województwo zachodniopomorskie) (wybicie)
  • Czas powstania1689
  • Technikabicie
  • Materiałsrebro
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 2.3 mm (wysokość)
      • 37.7 mm (średnica)
      • 17.48 g (masa)
  • Sygnatury / Napisy / Znaki
    • 1. Sygnatura, stempel:
    • inicjały:
    • SD
    • ; Dannies, Sigmund (czynny około 1689-1690)
  • Sposób nabyciazakup
  • Odpowiedzialny działDział Numizmatyki
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Na awersie popiersie władcy w zbroi w prawo. W otoku napis:

FRIDER.III.D.G.M.B.S.R.I.A.C&E (Fryderyk III, z łaski Bożej margrabia brandenburski, arcykomorzy świętego cesarstwa rzymskiego i elektor).
Na rewersie dziesieciopolowa tarcza herbowa Brandenburgii nakryta kapeluszem elektorskim, poniżej nominał 2/3 otoczony liśćmi laurowymi. Po bokach tarczy inicjały S-D. W otoku napis:
MONETA.NOVA.-BRANDENB.1689 (moneta nowa Brandenburgii).

Po wygaśnięciu dynastii Gryfitów (1637) Pomorze Zachodnie zostało w 1648 roku podzielone między Brandenburgię i Szwecję. Elektor brandenburski starał się o jak najmocniejsze zespolenie swojej części Pomorza z własnym państwem. Proces integracji przebiegał bez większych oporów. Szybko wprowadzano do obiegu monety bite według odrębnego, brandenburskiego systemu monetarnego. Często na grubych nominałach widniały tarcze z gryfami i tytuły pomorskie, podkreślające w ten sposób roszczenia Brandenburgii do całego Pomorza. Władze prowincji pomorskiej nową mennicę zorganizowały w Stargardzie. W latach 1689–1695 bito tam drobne monety oraz 2/3 talara (gulden), zgodnie z nową 12–talarową stopą (lipską). Masową produkcję guldenów, według jednolitego schematu ikonograficznego, prowadzono w Berlinie, Magdeburgu, Minden i Stargardzie. Niewielkie różnice dotyczyły tytulatury, dodatkowych elementów wokół tarczy herbowej oraz inicjałów mincmistrzów. Na awersie guldenów widnieje popiersie księcia-elektora Fryderyka III, w dekoracyjnej zbroi i bujnej peruce, w stylu Ludwika XIV. W otoku umieszczono rozbudowaną i zarazem mocno skróconą tytulaturę opisaną jako: FRIDER(icus) III D(ei) G(ratia) M(archio) B(randenburgensis) S(acri) R(omani) I(mperii) A(rchi) C(camerarius) & E(lector), świadomie nawiązującą do Świętego Cesarstwa Rzymskiego, pozbawioną jednak tytułu pomorskiego. Na rewersie przedstawiony został wielki herb Brandenburgii, do którego włączono trzy pola z gryfami z herbu książąt pomorskich (pole 4 w rzędzie pierwszym i pola 8 i 10 w rzędzie trzecim). Inicjały S-D po bokach tarczy herbowej odnoszą się do dzierżawcy i mincmistrza mennicy w Stargardzie, Siegmunda Danniesa. Co istotne, tarcza zwieńczona jest kapeluszem elektorskim, który przypomina koronę. Najpewniej był to świadomy zabieg. Fryderyk od początku panowania starał się uzyskać zgodę cesarza na swoją koronację. Zabiegi te zakończyły się powodzeniem i w 1701 roku przyjął tytuł króla w Prusach.

Genowefa Horoszko

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin