Zamek do drzwi z kluczem

• Miejsce zebrania w terenieRepublika Mali; region: Mopti; okręg: Bandiagara; wioska: Sangha
• Sposób nabyciazakup
• Odpowiedzialny działDział Kultur Pozaeuropejskich
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

OPIS: Zamek pokryty delikatnym rytem, Ozdobiony postaciami przedstawiającymi parę przodków. Drewniany klucz zakończony tasiemką. Funkcja użytkowa.

Dogonowie to lud żyjący w południowo centralnej części Republiki Mali. Jego liczebność szacuje się na 500–600 tysięcy. Największe skupisko ich wiosek znajduje się na odcinku 150 km wzdłuż Masywu Bandiagara. Wioski ulokowane są na samym masywie, równinie rozpościerającej się wokół niego oraz na tzw. rumowisku – kamienistych zboczach i wąwozach usytuowanych u jego podnóża.

Zamek do drzwi zagrody lub domu wielkiej rodziny ginna nazywany jest w języku dogo-so ta koguru, co oznacza dosłownie „przyczepiony do drzwi”. Wśród zamków dogońskich spotkać można jeszcze jeden typ zamka – duro kunu, który jest mało widoczny. Bogato dekorowany zamek ta koguru jest przymocowywany do drzwi od strony zewnętrznej.

Najpopularniejszym typem zagrody jest ginu sala zamieszkiwana przez małżeństwa monogamiczne i poligyniczne. Drzwi z zamkiem ta koguru wykonywane są z kilku desek połączonych żelaznymi klamrami i prowadzą do pomieszczenia bramnego dolu, w którym często rozstawione są liczne stołki oraz deski do siedzenia lub relaksowania się w pozycji półleżącej. Tu również przyjmuje się gości, chroniąc tym samym prywatność i intymność członków rodziny spędzających czas na różnych czynnościach w głębi zagrody. Z dolu przechodzi się na podwórze. Jeżeli w zagrodzie mieszka więcej żon, takich wydzielonych stref podwórkowych również może być kilka.

Zamki do drzwi ta koguru są obecnie bardzo popularnym obiektem kolekcjonerskim. Omawiany egzemplarz zwieńczony jest wizerunkiem pary przodków symbolizujących strażnika i jego żonę, będących jednocześnie pierwszą parą ludzi.

Ewa Prądzyńska