Kleszczka

• Miejsce zebrania w tereniePrzytór, część miasta Świnoujście (województwo zachodniopomorskie)
• Sposób nabyciadarowizna
• Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Kleszczka wykonana z jednego kawałka prostej, płaskiej, profilowanej deseczki. Jeden koniec ma owalnie zakończony, drugi wycięty w kształt litery C. W górnej części kleszczki znajduje się wyżłobiony otwór, pośrodku którego wystaje cienka igła, która służyła do owijania na niej nici. 

Służąca do wiązania sieci kleszczka, zwana też iglicą, to prosta deseczka wykonana z jednego kawałka drewna. Owalnie zakończona z jednej strony, z drugiej wycięta jest na kształt litery C. W górnej części ma wyżłobiony otwór, z którego wystaje cienka igła, służąca do owijania nici. Każdy rybak miał ich kilka w wielu rozmiarach, umożliwiających wiązanie sieci o oczkach różnej wielkości. Kleszczka długości około 20 cm służyła do wiązania tkaniny sieciowej na zewnętrzną stronę drygawicy, do sani lub podrywki. Mniejszymi wiązano na przykład jądra wewnątrz drygawic lub serca w żakach.

Przed przystąpieniem do wiązania sieci rybak przygotowywał komplet różnej wielkości iglic. Mógł stosować węzły jedno- lub dwuzamachowe. Były dwa sposoby wiązania sieci. Pierwszy sposób to dwukrotne owinięcie nicią bierki i wykonanie węzła, tworzącego pierwsze oczko sieci, które ściągano z bierki i zawieszano na haku. Następnie rybak pod oczko podstawiał bierkę, a nicią nawiniętą na kleszczkę zawiązywał pętlę, owijał nicią dookoła bierkę, dociskał następny węzeł i zsuwał oczko z bierki. Drugi sposób pozwalał uzyskać prostokątny kawałek sieci. Pracę rozpoczynał na listwie o długości równej długości pożądanej sieci. Rybak wykonywał tak zwane ślepe oczko, do którego wiązał pierwsze i kolejne wzdłuż listwy. Po zakończeniu pierwszego rzędu obracał listwę i wykonywał drugi rząd oczek. Każde wykonane jako ostatnie oczko wiązało się z tym zrobionym jako pierwsze w kolejnym rzędzie.

W kolekcji tradycyjnego rybołówstwa w Dziale Etnografii Pomorza Muzeum Narodowego w Szczecinie 28 kleszczek o różnych rozmiarach. Prezentowany egzemplarz używany przez niemieckich rybaków pochodzi z 1. połowy XX wieku ze wsi Pritter (Przytór, obecnie część Świnoujścia). Muzeum podarowany został przez osobę prywatną w 1971 roku. 

Małgorzata Kłosińska-Grzechowiak