Czepek

• Miejsce zebrania w terenienieznane
• Sposób nabyciazbiory Landesmuseum w Szczecinie
• Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Główka płytka, odsłaniająca włosy i czoło, wyraźnie zaokrąglona przy uszach. Denko zbliżone kształtem do kwadratu, małe. Uszyty ręcznie z płótna produkcji fabrycznej w ciemny deseń w kwiatki. Wewnątrz wyłożony jest białym, lnianym płótnem. Pomiędzy tymi warstwami jest jeszcze jedna - usztywniająca, wykonana prawdopodobnie z cienko wyprawionej skórki. Wszystkie warstwy połączone ze sobą nićmi tzw. pikowaniem. Czepek od zewnątrz w całości pokryty jest czarną, taftowa wstążką, przy uszach zebraną w zakładki, przy brzegu główki przestebnowaną sześć rządków. Centralnie z tyłu przyszyta jest kokarda z taftowej wstążki, z boków znajdują się długie atłasowe wstążki do wiązania pod brodą.

Zwyczaj zakrywania głowy przez kobiety, obowiązkowo przez mężatki, ma w Europie wielowiekową tradycję. Dawne miano „białogłowa” wywodziło się bezpośrednio z powszechnego noszeniem przez kobiety chusty z białego płótna lnianego wiązanej na różne sposoby.

Innym, nie mniej popularnym nakryciem głowy był czepek noszony przez kobiety ze wszystkich warstw społecznych. Na co dzień nosiły chustki, tańsze i o wiele wygodniejsze w codziennej pracy. W kulturze ludowej czepek był atrybutem kobiety zamężnej, którego przywilej noszenia otrzymywała w dniu ślubu. Ten moment był kulminacyjnym punktem uroczystości weselnej. Rozplatanie włosów panny młodej, połączone z symbolicznym lub rzeczywistym ich obcięciem, a następnie nakładanie na głowę panny młodej czepca lub chusty czepcowej, to zwyczaj o wielowiekowej tradycji. W tym momencie następowało włączenie kobiety do grona mężatek oraz społeczne przyzwolenie na małżeński związek i jego konsumpcję. Tylko w nielicznych regionach panny, a nawet dziewczynki nosiły czepki. Należał do nich region pyrzycki. Czepki, jak i wstążki przy nich, były w kolorze niebieskim, u dziewczynek wstążki z tyłu czepka często były kolorowe. Młode jeszcze mężatki mogły nosić niebieskie czepki, natomiast czarne były właściwe dla kobiet zamężnych.

Prezentowany czepek należał do mężatki i stanowił typowy element jej stroju. Główka jest płytka, odsłaniająca włosy i czoło, wyraźnie zaokrąglona przy uszach, denko jest małe, kwadratowe. Wykonany został z trzech warstw: ciemnej tkaniny płóciennej, środkowej warstwy z cienko wyprawionej skórki i lnianego, białego płótna. Zewnętrzna strona w całości została pokryta wstążką z jedwabnej tafty, a wstążki atłasowej użyto jako wiązania pod brodą i wykonania dużej kokardy z tyłu.

Iwona Karwowska