Kłonia jednorękojeściowa

• Miejsce zebrania w terenienieznane
• Sposób nabyciazakup
• Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza

Kłonia do wybierania ryb. Rękojeść wykonana z drewna, długa, prosta. Na jednym jej końcu, naprzeciwlegle względem siebie, umieszczone dwa żelazne uchwyty. Każdy z nich ma postać wykonanego z żelaza, zagiętego w ok. 1/3 długości żelaznego pasa. W dłuższych częściach uchwytów, znajdują się po dwa otwory, przez które przechodzą długie śruby, za pomocą których są one mocowane do rękojeści. W krótszych po dwa pierścienie, w które wchodzą wygięte pałąki stanowiące ramę, na której rozpięta jest siatka. Pałąki mocowane do uchwytów za pomocą gwoździ. Siatka o małych, kwadratowych oczkach, wykonana z ręcznie wiązanych nici bawełnianych. Luźno rozpięta na ramie.

Kłonie to proste narzędzia, używane powszechnie w tradycyjnym rybołówstwie, służące do połowu wielu gatunków ryb. Mogą mieć różne formy i rozmiary. Część łowną kłoni najczęściej stanowi workowata siatka rozpięta na drewnianej ramie. Etnograf Kazimierz Moszyński ustalił, że narzędzia te wywodzą się od plecionych koszy, worków i płacht. Wyróżnił trzy podstawowe grupy kłoni: bezrękojeściowe, jednorękojeściowe i dwurękojeściowe. Kłonie używane były na płytkich wodach śródlądowych – stawach i rozlewiskach, często wśród szuwarów i zarośli. Rybak brodząc w wodzie ciągnął za sobą siatkę po dnie, zagarniając do środka ryby. Zdarzało się, że w połów kłonią zaangażowane były dwie osoby: jedna z nich szła z przodu i płoszyła zwierzęta, druga chwytała je do siatki. Dużymi kłoniami czerpakowymi łowiono także z łodzi. W kolekcji rybackiej Działu Etnografii Pomorza Muzeum Narodowego w Szczecinie znajduje się sześć kłoni. Jedną z nich, z 1. połowy XX wieku, jest prezentowana kłonia jednorękojeściowa. Jest to duża, bawełniana siatka, luźno rozpostarta pomiędzy lekko rozwartymi kabłąkami przymocowanymi do drewnianej rękojeści. Narzędzie zostało wykonane z łatwo dostępnych surowców, najprawdopodobniej na własny użytek, co wśród rybaków było powszechną praktyką. Kłonia jest jednym z czterdziestu czterech obiektów z kolekcji tradycyjnego rybołówstwa MNS pochodzącym z Nowego Warpna nad Zalewem Szczecińskim. Została zakupiona przez muzeum w 1949 roku.

Agnieszka Słowińska