• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
nieznany (ludwisarz) - Królewska Odlewnia Żeliwa w Gliwicach

Antaba w kształcie głowy gryfa

  • rzeźba, kopia, sztuka sakralna
Antaba w kształcie głowy gryfa
693
102
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • Jan Apengeter
  • Barnim III
  • kościoły > kościół Mariacki (Szczecin)
  • Księstwo Pomorskie

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/Szt/160
  • Autor/Wytwórcanieznany (ludwisarz) - Królewska Odlewnia Żeliwa w Gliwicach
  • NazwaAntaba w kształcie głowy gryfa
  • Miejsce powstaniaGliwice (Europa; Polska; województwo śląskie)
  • Czas powstania1. ćwierć XIX wieku
  • Technikaodlew
  • Materiałżelazo
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 40 cm (średnica)
  • Kolekcjasztuka średniowieczna
  • Miejsce zebrania w terenieSzczecin, Zamek Książąt Pomorskich
  • Sposób nabyciapozyskanie własne
  • Odpowiedzialny działDział Sztuki Dawnej
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Antaba w kształcie głowy gryfa z uchwytem w dziobie otoczonej ażurowym obramieniem z przedstawieniem drzewa Jessego. Gryf o wyrazistym wizerunku. Ma długie spiczaste uszy, migdałowate duże oczy i zakrzywiony ostry dziób. Dekoracyjne obramienie o romboidalnym zarysie utworzone jest z winnej latorośli, układającej się w narożach w medaliony. Między medaliony wpisane są liście winorośli i kiście winogron. W dolnym medalionie ukazany jest śpiący Jesse; w bocznych - prorocy Izajasz i Jeremiasz trzymający banderole z napisami. Górny medalion zawiera przedstawienie tronującej Marii z Dzieciątkiem.

Antaby typowe dla kultury średniowiecza były umieszczane na drzwiach kościołów. W przeciwieństwie do kołatek – uchwytów do kołatania – związanych z użytkowaniem drzwi, pełniły funkcję dekoracyjną i symboliczną. Fantazyjnie kształtowane, zwykle przybierały formę nawiązującą do wizerunku głowy lwa, często trzymającego obręcz w otwartej paszczy. Lwia głowa symbolizuje tutaj jednocześnie zło – szatana ujarzmionego u progu kościoła, Domu Bożego, jak również samego Chrystusa, który jest bramą do Królestwa Niebieskiego. Antaba szczecińska zaginiona w okresie drugiej wojny światowej znana jest dzięki zachowanej żeliwnej kopii wykonanej w XIX wieku w oparciu o średniowieczny oryginał. Tradycyjna głowa lwa została zastąpiona głową gryfa, przez co antaba nabrała dodatkowego znaczenia. Gryf jako znak heraldyczny pozwala wiązać powstanie antaby z działalnością mecenasowską miejscowych władców, książąt z rodu Gryfitów. Przypuszcza się, że fundatorem średniowiecznej antaby był zasłużony dla Kościoła pomorskiego Barnim III. Zdobiła ona zapewne drzwi kościoła Mariackiego w Szczecinie, który pełnił rolę książęcej nekropolii, zanim został wybudowany kościół św. Ottona na wzgórzu zamkowym. Niezwykle dekoracyjne obramienie ukształtowane wokół głowy gryfa wykazuje analogie, zwłaszcza w zakresie kompozycji, do antab z kolegiaty w Kołobrzegu i ratusza w Lubece. Te wyjątkowe dzieła wiązane są z twórczością Jana Apengetera, mistrza działającego w wielu ośrodkach nadbałtyckich w 1. połowie XIV wieku.

Kinga Krasnodębska

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin