• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Autor nieznany

Para rozet do obuwia księcia Franciszka (1577-1620)

  • biżuteria
Para rozet do obuwia księcia Franciszka (1577-1620)
595
43
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/Rz/3639/1-2
  • Autor/WytwórcaAutor nieznany
  • NazwaPara rozet do obuwia księcia Franciszka (1577-1620)
  • Miejsce powstaniaSzczecin (Europa; Polska; województwo zachodniopomorskie); Pomorze, region historyczny (Europa)
  • Czas powstania1601 - 1615
  • Technikaodlew, kucie, wycinanie, filigran, granulacja, inkrustacja, tkanie splotem płóciennym, koronka
  • Materiałsrebro złocone; nici z oplotem ze srebra złoconego; jedwab; złoto; emalia
  • Sposób nabyciaprzekaz
  • Odpowiedzialny działDział Sztuki Dawnej
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Rozety z koronki: wstążka jedwabna o splocie płóciennym, koronka z nici z oplotem ze srebra złoconego, średnica 10 oraz 9 cm, szer. wstążki 2 cm, szer. koronki 1 cm Pontaliki: złoto, srebro złocone, odlew, kucie, wycinanie, filigran, granulacja, inkrustacja, emalia biała i czarna, średn. 1,5 cm Rozety zostały wykonane z ułożonej spiralnie i przyszytej do okrągłego podkładu jedwabnej wstążki obrzeżonej złotą koronką o ząbkowanych brzegach. Na ich odwrocie zachowały się fragmenty zawiązanych w kokardę wąskich wstążek, którymi mocowano je do obuwia. Środek rozet ozdabiają niewielkie klejnoty, tzw. pontaliki, skomponowane na planie trójliścia. Ich trójdzielne ażurowe kopułki zostały zbudowane z podłużnych płatków pokrytych czarną emalią, inkrustowaną złotem, oraz ze złotych listków. Kompozycję dopełniają kółeczka ze skręconego drutu, wypełnione białą emalią. W narożach trójlistnych podstaw pontalików umieszczono koliste uszka służące do mocowania klejnotu do stroju. 

Do najmodniejszych akcesoriów męskiego ubioru w drugim i trzecim dziesięcioleciu XVII wieku należało obuwie na obcasach z wycięciami po bokach i językiem. Ozdabiano je często kokardami lub efektownymi koronkowymi rozetami.

Rozety do obuwia, stanowiące element stroju księcia pomorskiego Franciszka I, wykonane zostały z koronki o ząbkowanych brzegach. Na ich odwrocie zachowały się fragmenty zawiązanych w kokardę wąskich wstążek, którymi mocowano je do wierzchów. Środek rozet ozdabiają niewielkie złote trójlistne klejnoty, zwane sztuczkami lub pontalikami, z czarną emalią inkrustowaną złotymi gwiazdkami oraz białą emalią, imitującą perełki.

Jak koronkowe rozety prezentowały się wraz z całym strojem Franciszka I można zobaczyć na pośmiertnym portrecie księcia z 1621 roku, zachowanym w zbiorach Kapituł Katedralnych Merseburga i Naumburga oraz kolegiaty w Zeitz (obecnie jako depozyt na wystawie Złoty Wiek Pomorza w Muzeum Narodowym w Szczecinie). Władca ubrany był w obcisły wams i modne sięgające kolan i obficie marszczone spodnie ze złoto-czarnej brokatowej tkaniny. Na nogach miał złocistożółte jedwabne pończochy oraz podwiązki w formie szerokich szarf z czarnego jedwabiu wiązanych w kokardy pod kolanami. Podwiązki wykończone koronkami z nici z oplotem ze srebra złoconego współgrały ze złotymi koronkami rozet przy obuwiu z żółtej skóry.

Te same koronkowe rozety z charakterystycznymi trójlistnymi pontalikami pośrodku widoczne są na niezachowanym, ale znanym z archiwalnej fotografii wizerunku księcia z 1616 roku. Ponieważ książęta szczecińscy byli chowani w strojach, których używali również za życia, stanowią one cenne świadectwo kultury dworu Gryfitów i – szerzej – kultury dworów europejskich tamtych czasów.

Monika Frankowska-Makała