Szczecin

• Sygnatury / Napisy / Znaki
  • 1. Napis:
  • majuskułą, czcionką konturową:
  • STETTIN.
  • 2. Napis:
  • czarny druk:
  • POMMERN.Hand - Atlas. Taf. 35.
• Sposób nabyciadarowizna
• Odpowiedzialny działMuzeum Historii Szczecina
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Czarno-biały staloryt z widokiem na Szczecin od północy, z ogrodów loży masońskiej „Pod Trzema Cyrklami”. Na pierwszym planie widoczne zabudowania Dolnego Wiku oraz gęste korony drzew. W tle z prawej Zamek Książąt Pomorskich oraz kościół św. Jakuba, z lewej Odra z żaglowcami oraz Mostem Kłodnym. Nad budynkami znaczną część kompozycji zajmuje niebo. Chmury zarysowane poziomymi kreskami. Rogi ryciny zaokrąglone. U dołu w centrum nadrukowany napis majuskułą STETTIN. Nad ryciną nadrukowany napis POMMERN. Pod nim napis Hand-Atlas. Taf. 35. Pod napisem STETTIN trzy linijki drukowanego tekstu o historii pruskiej Prowincji Pomorze. Ciąg dalszy tekstu w dwóch kolumnach na odwrociu. Na odwrociu u góry napis 35. - Pommern.

Rozwój gospodarczy w 2. połowie XIX wieku wpłynął na bogacenie się mieszczaństwa europejskiego, które zaczęło masowo podróżować. Następstwem rozkwitu turystyki stało się zapotrzebowanie na różnego rodzaju atlasy geograficzne czy albumy podróżnicze, dotyczące konkretnych państw oraz krain geograficznych.

Tereny Pomorza doczekały się wielu tego typu publikacji, a jedną z nich stał się Pommern Hand-Atlas, w którym znalazł się czarno-biały staloryt ukazujący Szczecin z przełomu XIX i XX wieku. Nieznany autor przedstawił w swym dziele fragment miasta widziany z ogrodów należących do słynnej szczecińskiej loży masońskiej Zu Drei Zirkeln (Pod Trzema Cyrklami). Jej członkowie wykupili tereny przy dzisiejszej ulicy Swarożyca, gdzie wznieśli swoją siedzibę wraz z rozległymi ogrodami oraz ogólnodostępnym tarasem widokowym. Miejsce to stało się szybko jednym z ulubionych miejsc rekreacyjnych ówczesnych szczecinian. Roztaczał się z niego widok na północną część Szczecina, z zabudowaniami Dolnego Wiku na pierwszym oraz sylwetką zamku książęcego i kościoła św. Jakuba na drugim planie. Panorama miasta oglądana z tego miejsca obejmowała również rzekę Odrę z imponującymi żaglowcami, dymiącymi parowcami i Mostem Kłodnym w oddali.

Przedstawiony na stalorycie fragment Szczecina ukazywany był na wielu wcześniej powstałych grafikach. Identyczne zaś ujęcie odnaleźć można między innymi w dziele Wilhelma Loeillota (ok. 1827-1876) z 1875 roku, które znajduje się obecnie w zbiorach Pomorskiego Muzeum Krajowego w Greifswaldzie. Niemiecki rysownik i sztycharz wzorował się z kolei na pracy Juliusa Gottheila (1810-1868) - malarza i rysownika pejzaży, działającego artystycznie głównie w Gdańsku i Hamburgu.

Małgorzata Peszko