• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
nieznany (rzemieślnik) - Skandynawowie

Trzewik pochwy miecza typu VI (tzw. grupa gotlandzka)

  • broń, okucie
Trzewik pochwy miecza typu VI (tzw. grupa gotlandzka)
1332
304
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • wczesne średniowiecze
  • Podzamcze, stanowisko archeologiczne (Szczecin)
  • sztuka skandynawska
  • symbole > Drzewo Życia (symbol)
  • smok

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/A/22251/2
  • Autor/Wytwórcanieznany (rzemieślnik) - Skandynawowie
  • NazwaTrzewik pochwy miecza typu VI (tzw. grupa gotlandzka)
  • Miejsce powstaniaGotlandia; Pomorze Zachodnie (region historyczny; Europa; Pomorze)
  • Czas powstania1176 - 1200
  • Technikaodlewanie, cyzelowanie
  • Materiałstop miedzi
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 5.9 cm (wysokość)
      • 3.8 cm (szerokość)
  • Kolekcjaśredniowiecze
  • Miejsce zebrania w terenieSzczecin (województwo zachodniopomorskie)
  • Odpowiedzialny działDział Archeologii
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Dobrze zachowane dolne okucie pochwy miecza, z niewielkim ubytkiem po jednej stronie i ogólnym wytarciem powierzchni. Na obu bokach widoczne są szwy odlewnicze. Górna część trzewika zaopatrzona jest w trzy występy, dwa boczne ozdobione wypustkami są wyższe od środkowego. Występ środkowy zwieńczony jest stylizowaną główką zwierzęcą. Dolna strona zaopatrzona jest w centralnie umieszczony występ. Obie strony powierzchni trzewika wypełnia skomplikowany ornament, słabo czytelny w wyniku częściowego wytarcia. Przedstawia on drzewo życia z parą stylizowanych ptaków o długich ogonach oraz u podstawy pnia wijące się ósemkowato mocno wydłużone ciała wężów-smoków. Zaliczany do typu VI (tzw. grupa gotlandzka) według typologii P. Paulsena z 1953.

Trzewik pochwy miecza odkryty na Podzamczu w Szczecinie w trakcie badań wykopaliskowych na kwartale V, w warstwie datowanej na koniec XII wieku.

Trzewik jest częścią pochwy skórzanej lub skórzano-drewnianej, elementem wzmacniającym jej dolną część, zabezpieczającym przed rozdarciem pod ciężarem miecza. Egzemplarz szczeciński wykonano techniką odlewu ze stopu miedzi, prawdopodobnie brązu, o czym świadczą szwy odlewnicze widoczne na obu bokach. Górna, najszersza część trzewika jest mocno profilowana. Po środku znajduje się stylizowana główka zwierzęca, a bo bokach ozdobne półokrągłe wypustki. Dół trzewika, najwęższa jego część, jest także ozdobnie zwieńczony. Obie strony powierzchni trzewika wypełnia skomplikowany ornament, obecnie nieco zatarty, który przedstawia arbor vitae – drzewo życia, motyw symboliczny wykorzystywany w mitologiach i wierzeniach wielu ludów w różnych stronach świata. W chrześcijaństwie symbolizuje ukrzyżowanego Mesjasza, śmierć, która dała początek życiu. Oprócz drzewa życia widoczna jest także para stylizowanych ptaków z długimi ogonami oraz węże lub smoki wijące się u podstawy pnia. Obecnie znane są jeszcze cztery podobne trzewiki, tworzące tzw. grupę gotlandzką tego typu okuć pochew mieczowych. Trzy z nich znaleziono na szwedzkich wyspach Gotlandii i Ösel, jeden w miejscowości Piltenės Pasilciemis na Łotwie. Uważane są wyroby gotlandzkie wytwarzane w XI wieku. Trzewik szczeciński jest przedmiotem importowanym, użytkowanym bardzo długo, aż do schyłku XII wieku.

Sławomir Słowiński

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin