• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
nieznany (rzemieślnik) - Skandynawowie

Pion do gry

  • zabawka, akcesoria rozrywkowe, pion do gry
Pion do gry
1347
302
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • Podzamcze, stanowisko archeologiczne (Szczecin)
  • gra planszowa
  • tafl
  • kultura skandynawska

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/A/22251/1
  • Autor/Wytwórcanieznany (rzemieślnik) - Skandynawowie
  • NazwaPion do gry
  • Miejsce powstaniaEuropa, kontynent
  • Czas powstania1001 - 1025
  • Technikatoczenie, polerowanie
  • Materiałkość morsa
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 2.7 cm (wysokość)
      • 2.6 cm (średnica)
  • Kolekcjaśredniowiecze
  • Miejsce zebrania w terenieSzczecin (województwo zachodniopomorskie)
  • Odpowiedzialny działDział Archeologii
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Pion do skandynawskiej gry planszowej z typu tafl o płaskiej podstawie i kulistej głównej części z wystającym ku górze czubkiem wykonany został z kła morsa.

Pion do gry planszowej z początku XI wieku, odkryty podczas badań wykopaliskowych na szczecińskim Podzamczu w obrębie kwartału V.

Pion do gier planszowych wytoczono na tokarce z kła morsa. Cechuje go bardzo staranne opracowanie i wypolerowanie powierzchni. Po mocowaniu na tokarce pozostał ślad w postaci stożkowatego otworu w podstawie. Tego typu przedmioty, wykonane z różnych surowców, są określane w literaturze jako kamienie do gry lub pionki używane w różnego rodzaju grach planszowych. Pionek szczeciński ma najpewniej związek ze skandynawską grą hnefatafl – królewski stół. Plansza do niej składała się z równej liczby pól, np. 7 × 7, jak w przypadku znaleziska archeologicznego z Ballinderry w Irlandii, lub 18 × 18 – plansza odkryta podczas badań wykopaliskowych w duńskim Wimose. Od rozmiarów planszy zależała liczba pionów. Cześć z nich ustawiana była na obrzeżach planszy, dwukrotnie mniej pionów znajdowało się w jej centrum. Pośrodku ustawiona była najważniejsza bierka zwana królem. W królewski stół grały dwie osoby. Celem jednej z nich, rozgrywającej pionami ustawionymi w części środkowej, była obrona króla przed pionami drugiego gracza – atakującego, który rozpoczynał grę. Zwyciężyć mógł atakujący jeśli „pojmał” króla, lub obrońca jeśli doprowadził go do jednego z pól narożnych.

Królewski stół często uznawany jest za strategiczną grę okresu wikińskiego. Wzmianki na jej temat znajdują się w skandynawskich sagach, uwieczniano ją na kamieniach runicznych, a znajomość reguł królewskiego stołu wymieniana jest wśród dziewięciu podstawowych umiejętności cechujących rozumnego męża i władcę obok pisania runów, pracy w kuźni, jazdy na nartach, łucznictwa, wioślarstwa, gry na harfie i układania sag.

Obecność pionu z kła morsa, egzotycznego na Pomorzu surowca, dowodzi bliskich kontaktów mieszkańców Szczecina z kulturą Skandynawii okresu wikińskiego.

Sławomir Słowiński

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin