Dziewczyna

• Sygnatury / Napisy / Znaki
  • 1. Sygnatura:
  • L. Wyczółkowski 1892
  • ; Wyczółkowski Leon (1852–1936)
• Sposób nabyciadarowizna
• Odpowiedzialny działDział Sztuki Europejskiej 1800–1945
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Portret młodej kobiety ujęty w popiersiu; ujęty en face wypełnia cały obraz; głowa lekko wsparta na rękach; koloryt: ostra zieleń, czerwień, błękit i brązy.

Leon Wyczółkowski to jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski. Naukę malarstwa rozpoczął w Warszawie w 1869 roku w pod kierunkiem Antoniego Kamińskiego, Rafała Hadziewicza i Wojciecha Gersona Klasie Rysunkowej (do 1875 roku). Następnie wyjechał do pracowni Alexandera Wagnera w Monachium. W latach 1877–1879 doskonalił swe umiejętności u Jana Matejki w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. W 1878 roku udał się w podróż do Paryża. W 1879 roku osiadł na rok we Lwowie, później przeniósł się do Warszawy, gdzie przebywał do 1883 roku. Z perspektywy analizowanej w tym miejscu pracy, ważny jest dłuższy pobyt artysty na Ukrainie (1883–1894). Badacze jego twórczości uważają niekiedy, że to właśnie ten czas przyniósł stylistyczny przełom, który rozpoczął realistyczny nurt jego twórczości. W pierwszych latach pobytu na Ukrainie głównymi bohaterami obrazów Wyczółkowskiego stali się prości ludzie i słońce. Ten okres bywa nazywany etapem impresjonistycznym i jest datowany na lata około 1889–1896.

  Dziewczyna z 1892 roku to obraz Leona Wyczółkowskiego ze wspomnianego okresu impresjonistycznego. Kompozycja jest stworzona – jak innego dzieła z tego czasu – na podstawie organizacji światła i zestawienia barw, które wytwarzają wyraźny kontrast. Młoda kobieta patrzy na wprost i zapełnia niemal cały obraz. Poczucie wyraźnego zbliżenia podkreśla ucięcie czubka głowy. Artyście udaje się ukazać spokój i zadumę na portretowanej twarzy, które dodatkowo podkreślają ciemne oczy. Ważną rolę odgrywa także układ rąk – delikatny i wyrafinowany. Impresjonistyczne wpływy widoczne są między innymi w dążeniu do przedstawienia niejednoznacznego spojrzenia modelki. Kolejnym ważnym czynnikiem jest światło padające na lewą stronę twarzy i ramię. Ciekawy efekt przynoszą także zielone i czerwone plamki na twarzy kobiety, które stwarzają poczucie odbijania się tła i jej stroju – jakby wszystkie elementy przedstawienia przeplatały się wzajemnie dzięki oświetleniu. Brakuje konturu, zaś w oczy rzucają się spontaniczne, nieuporządkowane pociągnięcia pędzlem. Wszystkie te czynniki wpływają na umiejętne ukazanie różnych sposobów postrzegania, który w portrecie jest wyrazem złożoności osobowości i doświadczeń przedstawianych osób.

Beata Małgorzata Wolska