• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
nieznana

Miecz jednoręczny typu XII (Oakeshott)

  • miecz jednoręczny
Miecz jednoręczny typu XII (Oakeshott)
281
47
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • broń biała
  • walka
  • wojny
  • rycerstwo
  • sprawiedliwość
  • wolność
  • religia (wierzenia) > chrześcijaństwo

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/Rz/1703
  • Autor/Wytwórcanieznana
  • NazwaMiecz jednoręczny typu XII (Oakeshott)
  • Miejsce powstanianieznane
  • Czas powstania1250 - 1325
  • Technikakucie, cyzelowanie
  • Materiałżelazo; cyna
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 5.1 cm (szerokość)
  • Sygnatury / Napisy / Znaki
    • 1. Znak:
    • krzyż wpisany w okrąg, powtórzony 4 razy, pomiędzy krzyżami napisy, dalej znak omega i symbol w formie liścia o zakreskowanym polu połączonym kreską z rąbem, na końcu rozeta z promieniami zakończonymi kółkami:
    • NRCDISIC + EnSNRCH + NRCDISDV['A'] + ERCDISIA
    • 2. Napis:
    • krzyż wpisany w okrąg, powtórzony 4 razy, pomiędzy krzyżami napisy, dalej znak omega i symbol w formie liścia o zakreskowanym polu połączonym kreską z rąbem, na końcu rozeta z promieniami zakończonymi kółkami:
    • NRCDISEC + NRCDISIG + ERCDISIG + NRCDISII
    • 3. Napis:
    • 4. Znak:
  • Kolekcjamilitaria
  • Sposób nabyciapozyskanie własne
  • Odpowiedzialny działDział Sztuki Dawnej
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Miecz jednoręczny, według typologii Oakeshotta w typie XII, J, 1. Głownia miecza jest prosta, dwusieczna, lekko zwężająca się ku sztychowi, w przekroju soczewkowa. Na 2/3 jej długości przebiega zbrocze, przedłużone na trzpień. Sztych jest centryczny, tępy. Trzpień rękojeści zwęża się ku końcowi, jego okładzina nie zachowała się. Miecz ma prosty, krzyżowy jelec. Głowica jest dyskoidalna. Na mieczu dwa znaki kowalskie w formie odcisku pręta metalowego, tzw. odciski kciuka (2 na jednej i 3 na drugiej stronie trzpienia). Na zbroczu krzyż wpisany w okrąg, powtórzony 4 razy pomiędzy krzyżami napisy ryte i wypełnione srebrnym metalem. Płaszczyzna A: NRCDISIC + EnSNRCH + NRCDISDV['A'] + ERCDISIA; Płaszczyzna B: NRCDISEC + NRCDISIG + ERCDISIG + NRCDISII; na końcu rozeta z promieniami zakończonymi kółkami.

Miecz w średniowieczu był nie tylko skuteczną bronią, ale miał też ważne znaczenie symboliczne, nawiązujące do sprawiedliwości i wolności. Jego posiadanie określało przynależność do jednego z uprzywilejowanych stanów  feudałów lub rycerstwa. Mieczem pasowano na rycerza. Kształtem przypominał znak krzyża, przez co był wysyłany władcom za zasługi w obronie Kościoła, stając się ważnym symbolem kultury chrześcijańskiej średniowiecza. Miecze o tępym sztychu służyły też katom do wymierzania sprawiedliwości.  Na głowniach pojawiały się napisy religijne i skrócone do inicjałów modlitwy, tak jak w przypadku opisywanego dwusiecznego miecza z jednoręcznym chwytem i dyskoidalną głowicą.

W przypadku wyposażenia bojowego z pogranicza sacrum i profanum nie bez znaczenia było kto je wykonał, dlatego wiele mieczy było znakowanych gmerkami. Zazwyczaj kowal sporządzał głownię i umieszczał swój znak na trzpieniu, następnie miecznik szlifował ją, polerował i nadawał własny znak lub inne napisy, a także oprawiał rękojeść. Na egzemplarzu ze zbiorów szczecińskich, o prostym krzyżowym jelcu kowal pozostawił na trzonie tzw. odciski kciuka, odbite za pomocą nagrzanego pręta przyłożonego do trzpienia pod kątem 45°. Na obu stronach zbrocza wyryte są inskrypcje, a każda z nich składa się z czterech grup inicjałów, przedzielonych znakami krzyża kawalerskiego wpisanego w koło. Inskrypcje kończy grecka omega oraz symbol w formie liścia o zakreskowanym polu połączonym kreską z rąbem, a dalej rozeta w formie kółka z promieniami zakończonymi „perełkami” odczytywana jako znak solarny.

Justyna Bądkowska

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3, Szczecin