• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Magnus Eriksson, król Szwecji (1316-1374) (emitent); Birger I Magnusson, król Szwecji (1280-1321) (emitent); Eryk II, książę Saksonii-Lauenburg-Ratzeburg (1318 lub 1320-1368) (emitent); Eryk I, książę Saksonii-Lauenburg-Ratzeburg (około 1280-1361) (emitent); Arnsberg, Gottfried von (1285-1349) (biskup jako emitent); Kazimierz III Wielki, król Polski (1310-1370) (emitent); Barnim VIII, książę bardowski (1405-1451) (emitent) - Szczecin

Skarb monet

  • naczynie, moneta
Skarb monet
675
118
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • bramy miejskie
  • gwiazdy
  • rozety
  • miasta > miasta pomorskie
  • symbole miast
  • Vinkenaugen
  • Szczecin (województwo zachodniopomorskie)
  • Stargard (województwo zachodniopomorskie)
  • Pyrzyce (województwo zachodniopomorskie)
  • monety pomorskie
  • skarby
  • Gryfici (ród)

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/N/6650/1-2589
  • Autor/WytwórcaMagnus Eriksson, król Szwecji (1316-1374) (emitent); Birger I Magnusson, król Szwecji (1280-1321) (emitent); Eryk II, książę Saksonii-Lauenburg-Ratzeburg (1318 lub 1320-1368) (emitent); Eryk I, książę Saksonii-Lauenburg-Ratzeburg (około 1280-1361) (emitent); Arnsberg, Gottfried von (1285-1349) (biskup jako emitent); Kazimierz III Wielki, król Polski (1310-1370) (emitent); Barnim VIII, książę bardowski (1405-1451) (emitent) - Szczecin
  • NazwaSkarb monet
  • Miejsce powstaniaWolin (województwo zachodniopomorskie) (wybicie); Trzebiatów (województwo zachodniopomorskie) (wybicie); Szczecin (województwo zachodniopomorskie) (wybicie); Stargard (województwo zachodniopomorskie) (wybicie); Pyrzyce (województwo zachodniopomorskie) (wybicie); Goleniów (województwo zachodniopomorskie) (wybicie); Barth (Europa; Niemcy; Meklemburgia-Pomorze Przednie; powiat Vorpommern-Rügen) (wybicie); Wolgast (Europa; Niemcy; Meklemburgia-Pomorze Przednie; powiat Vorpommern-Greifswald) (wybicie); Usedom (Niemcy) (wybicie); Demmin (Europa; Niemcy; Meklemburgia-Pomorze Przednie; powiat Mecklemburgische Seenplatte) (wybicie); Królestwo Polskie (państwo historyczne; Europa); Poznań (województwo wielkopolskie); Kalisz (województwo wielkopolskie); Pomorze Zachodnie, region historyczny (Europa)
  • Czas powstania1290 - 1410
  • Technikawypał w atmosferze redukcyjnej, formowanie, bicie
  • Materiałceramika; srebro
  • Miejsce zebrania w tereniePyrzyce (województwo zachodniopomorskie)
  • Sposób nabyciaprzekaz
  • Odpowiedzialny działDział Numizmatyki
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

W skarbie dominują beznapisowe denary pomorskie, zwane Vinkenaugen. Na większości z nich zidentyfikowano z jednej strony gryfa, godło dynastyczne Gryfitów. Wyobrażenia umieszczone po drugiej stronie odnoszą się głównie do miast pomorskich, przede wszystkim Szczecina (trójwieżowa brama z hełmem w prześwicie), Pyrzyc (rozeta) i Stargardu (gwiazda). W skarbie obecnych jest kilka obcych denarów z imieniem władcy w otoku. Monety ukryte były w niewielkim naczyniu glinianym koloru ciemnoszarego o wysokości 106 mm, średnicy dna 94 mm, brzuśca 119 mm, wylewu 90-100 mm, które zachowało się w jednym dużym fragmencie.

W 1969 roku podczas prac budowlan ych w Pyrzycach odkryto skarb późnośredniowiecznych monet. W niewielkim naczyniu glinianym znajdowały się drobne, beznapisowe denary pomorskie, zwane Vinkenaugen. Towarzyszyło im niewiele obcych monet, pochodzących z Polski, Brandenburgii, Saksonii i Szwecji. Część znaleziska uległa rozproszeniu, ale ostatecznie do zbiorów muzealnych trafiło 2588 monet i duży fragment naczynia. Wszystkie zawarte w skarbie monety są jednorodne pod względem stylu, niestarannie wybite i mało wyrafinowane pod względem treści. Liczebnie dominują denary miast pomorskich, przede wszystkim Szczecina (782 egzemplarze), Pyrzyc (367 egzemplarzy) i Stargardu (110 egzemplarzy), pozostałe pochodzą z mennic biskupów kamieńskich (267 egzemplarzy) i warsztatów menniczych książąt pomorskich. Książęta, nadając miastom przywileje mennicze, w zakresie stempla nakazywali umieszczanie znaku gryfa jako godła państwowego i dynastii. W tej sytuacji, na stronie głównej denarów widniał symbol miasta, w przypadku Szczecina – trójwieżowa brama z hełmem w prześwicie, Pyrzyc – rozeta, czy Stargardu – gwiazda, zaś na rewersie wizerunek kroczącego gryfa. Rozpiętość chronologiczna zespołu wynosi w przybliżeniu około 100 lat, ale większa część jego składników zamyka się w 2. połowie XIV wieku. Określenie najstarszej monety jest mało precyzyjne z uwagi na anonimowy charakter Vinkenaugen. Przyjmuje się, za pośrednictwem innych datowników, takich jak monety obce noszące na sobie imię władcy, że skarb został ukryty po 1405–1410 roku.

Skarb pyrzycki przedstawia denarowy obraz mennictwa pomorskiego na przełomie XIV/XV stulecia. Był to okres największego rozwoju miast, które dzięki nadaniom i przywilejom książęcym osiągnęły dużą niezależność polityczną i gospodarczą. Zwraca uwagę liczna obecność denarów biskupów kamieńskich, będących rezultatem uprawnień menniczych wynikających z władztwa do ziemi kołobrzeskiej i kamieńskiej.

Genowefa Horoszko

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin