• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Albert Mewes, Rügenwalde (drukarnia); Magistrat miasta Darłowa (emitent)

500 000 marek

  • bon
500 000 marek
695
121
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • znaki > znaki wodne
  • szwabacha (czcionka)
  • faksymilia podpisów
  • herby > herby miejskie > herb Darłowa
  • przedruk (numizmatyka)
  • Anklam, Karl (1883-1961) - faksymile
  • inflacja > hiperinflacja
  • pieniądze zastępcze
  • Pomorze, prowincja historyczna (Rzesza Niemiecka)
  • Republika Wajmarska, państwo historyczne (Europa)

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/B/1318
  • Autor/WytwórcaAlbert Mewes, Rügenwalde (drukarnia); Magistrat miasta Darłowa (emitent)
  • Nazwa500 000 marek
  • Miejsce powstaniaRzesza Niemieckia, Republika Wajmarska (państwo historyczne); Darłowo (województwo zachodniopomorskie)
  • Czas powstania1923
  • Technikadruk
  • Materiałpapier
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 101 mm (wysokość)
      • 144 mm (szerokość)
  • Sygnatury / Napisy / Znaki
    • 1. Napis:
    • nominał:
    • Fünfhundert | Mark
    • ; Albert Mewes
    • 2. Napis:
    • czerwony prostopadły nadruk:
    • 500
    • 3. Napis:
    • fakasymile podpisów burmistrza oraz członków rady miejskiej:
    • Notgeld der Stadt Rügenwalde a.d. Ostsee
    • 4. Napis:
    • nazwa drukarni:
    • Dieser Schein gilt für | M. 500 000 | (in Worte: fünfhunderttausend) | Rügenwalde den 16. August 1923. | Der Magistrat
    • 5. Napis:
    • Notgeld der Stadt Rügenwalde a. d. Ostsee. | Fünfhundert Mark | zahlt gegen diesen Schein an der Inhaber | die hiesige Stadthauptkasse. Der Schein hat zwei | Monate Giltigkeit. Die Einlösung sowie die Ver= | längerung der Laufzeit wird in der Rügenwal= | der Zeitung u. im Kreisblatt bekanntgemacht. | Rügenwalde 1 Dezember 1922 | Der Magistrat:
    • 6. Napis:
    • ALBERT MEWES, RÜGENWALDE
    • 7. Sygnatura:
  • Sposób nabyciazakup
  • Odpowiedzialny działDział Numizmatyki
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Strona główna: w kwadratowej ramce ozdobionej motywem szeregowo ustawionych falistych linii, na błękitnym poddruku z herbem Darłowa czarny napis: Notgeld der Stadt Rügenwalde a. d. Ostsee./ Fünfhundert Mark/ zahlt gegen diesen Schein an der Inhaber/ die hiesige Stadthauptkasse. Der Schein hat zwei/ Monate Giltigkeit. Die Einlösung sowie die Ver=/ längerung der Laufzeit wird in der Rügenwal=/ der Zeitung u. im Kreisblatt bekanntgemacht./ Rügenwalde 1 Dezember 1922. Poniżej napis: Der Magistrat: oraz fakasymile podpisów burmistrza oraz członków rady miejskiej. Po lewej stronie w odcinku na błękitnym poddruku z oznaczeniem pierwotnej wartości bonu, czerwony prostopadły nadruk: Dieser Schein gilt für/ M. 500 000/ (in Worte: fünfhunderttausend)/ Rügenwalde den 16. August 1923./ Der Magistrat. Druk wszystkich napisów wykonano czcionką zblizoną do szwabachy. Strona odwrotna: w prostokątnej, szaro-błękitnej ramce z powtarzającym się na obwodzie napisem: Notgeld der Stadt Rügenwalde a.d. Ostsee, ozdobionej motywem szeregowo ustawionych falistych linii, na tle szaro--błękitnej plecionki linii ustawionych wertykalnie, w owalu szaro-błękitny nominał: 500 a niżej napis: Fünfhundert/ Mark. Wzdłuż dolnej krawędzi bonu napis: ALBERT MEWES, RÜGENWALDE. Druk wykonano czcionką zbliżoną do szwabachy. Papier biały ze znakami wodnymi pod postacią stycznych trójkątów i kół.

Latem 1923 roku w Niemczech, w wyniku inflacji i deprecjacji pieniądza nastąpił kolejny wyraźny spadek wartości marki. Jesienią tego roku ostra inflacja przybrała formę hiperinflacji. Na rynku pieniężnym ponownie zaznaczył się fizyczny brak gotówki. Późną jesienią 1923 roku konieczne stało się wprowadzenie do obiegu kolejnych partii pieniądza o wysokich nominałach. Państwowe drukarnie w Niemczech, mimo stosowanego powszechnie prostego i jednostronnego druku, nie były w stanie sprostać temu zadaniu. Produkcję banknotów powierzono więc drukarniom prywatnym. Podobne problemy miały również lokalne samorządy wydające pieniądze zastępcze. Sposobem na poprawienie podaży pieniądza było wykorzystanie wycofanych wcześniej bonów i przedrukowanie ich odpowiednimi nominałami. Taka sytuacja miała miejsce w Darłowie. Na emisjach z lata 1922 roku o nominale 500 marek wykonało czerwone nadruki, podnosząc wartość bonu do wysokości 500 000 marek. Pieniądz zastępczy Darłowa odstaje od stosowanej powszechnie praktyki zdecydowanego odróżniania pieniądza zastępczego od emisji oficjalnych. Przypomina banknot państwowy. Został wydrukowany obustronnie na sztywnym papierze ze znakami wodnymi pod postacią trójkątów i kół oraz w standardowym formacie banknotów Banku Rzeszy. Projekt strony głównej również upodabnia bon od oficjalnych emisji, ale odróżnia go zdecydowanie metoda druku oraz niezbyt wyszukana grafika i uboga kolorystyka. Były to warunki, którym nie zawsze mogły sprostać małe prywatne drukarnie. Pojawienie się w obiegu późną jesienią 1923 roku bonów przedrukowanych z grudniowej emisji 1922 roku było możliwe dzięki decyzji Pruskiego Ministra Handlu i Przemysłu. W piśmie z 27 stycznia 1922 roku doradzał on prezydentom rejencji oraz burmistrzom, aby pieniędzy zastępczych, wycofywanych od 5 lutego 1923, nie niszczyć, ale przechować na wypadek ewentualnych przyszłych niedoborów gotówki.

Mieszko Pawłowski

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin