- Czcionka:
- Kontrast:
Awers: w sznurowej obwódce skierowane w prawo ukoronowane popiersie władcy w zbroi, w krezie, z regaliami w prawo i z łańcichem Orderu Złotego Runa na piersi, napis w otoku: SIGIS III D G REX POL M - herb Półkozic - D LIT RVS PRVS MAS. Obwódka zewnętrzna perełkowa. Rewers: w sznurowej obwódce i w łańcuchu Orderu Złotego Runa hiszpańska, ukoronowana dziewięciopolowa tarcza herbowa z herbami Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, Królestwa Szwecji oraz małym herbem Snop Wazów w centrum, po bokach tarczy inicjały I-I, niżej data: 16-29, napis w otoku: SAM LIV NEC NON SVE - GOT VAND Q HERI REX. Obwódka zewnętrzna perełkowa.
Za rządów Zygmunta III Wazy (1566–1632) w państwie polskim nastąpił rozkwit mennictwa. Nigdy wcześniej ani później na obszarze Rzeczpospolitej nie funkcjonowało tak wiele mennic, bijących monety najróżniejszych nominałów. Panowanie Zygmunta III to nie tylko okres prosperity gospodarczej, ale również początek kryzysu monetarnego, który pół wieku później doprowadził polskie mennictwo do upadku. W końcu XVI wieku w Europie gwałtownie podrożało srebro, podnosząc znacznie koszty działalności mennic, zwłaszcza przy biciu monet drobnych. Zmusiło to dzierżawców do rekompensowania strat kosztem jakości produkowanego pieniądza. Niska świadomość ekonomiczna polskiej szlachty spowodowała, że jako panaceum na pogarszającą się jakość monet uznano zamknięcie w 1601 roku wszystkich mennic koronnych poza krakowską. Jednak w kraju zaczęło brakować pieniądza. Z tego powodu w 1613 roku na znowu wznowił działalność zakład w Bydgoszczy. Po 1627 roku, kiedy sejm uchwalił zakaz bicia drobnej monety, mennica przestawiła się na bicie monety grubej: półtalarów, talarów i wielokrotności talara. Talary te tradycyjnie miały skierowane w prawo wyobrażenie władcy w zbroi i z insygniami władzy. Był to swego rodzaju kanon przedstawiania panujących w okresie wojny trzydziestoletniej w Rzeszy Niemieckiej. W otoku umieszczano tytulaturę władcy, wymieniając godności i ziemie znajdujące się pod jego zwierzchnością. Ta rozbudowana tytulatura była kontynuowana na rewersie, gdzie otaczała wielką tarczę herbową Królestwa Polskiego ujętą w łańcuch Orderu Złotego Runa. Ponieważ Zygmunt III zgłaszał pretensje do tronu szwedzkiego, co zresztą podkreślane było również w tytulaturze, na herbie Królestwa Polskiego położono tarczę herbową Królestwa Szwecji. Od 1620 roku talary bito w Bydgoszczy według dwóch standardów: tzw. lekkie talary na eksport, głównie do Turcji, a ciężkie do obrotu krajowego i na terenie Europy.
Mieszko Pawłowski
