Talar

• Sposób nabyciapozyskanie własne
• Odpowiedzialny działDział Numizmatyki
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Awers: pod czapką elektorską na tle skrzyżowanych miecza i pastorału, późnorenesansowa czteropolowa tarcza herbowa z małą tarczką w centrum, napis w otoku: FERDINAND9 ELECT COL EPS MONAST BAVA DVX. Rewers: postać świętego Pawła z mieczem w prawej dłoni na wprost dzielącą datę 16 - 33, napis w otoku: S PAVLVS APOST PA - TRON MONAST - ERI.

W 1. połowie XVII wieku Rzesza Niemiecka składała się z około 300 różnych organizmów państwowych. Jej specyfiką było istnienie państw kościelnych, w których zwierzchnicy sakralni często twardą ręką sprawowali władzę świecką. Jednym z nich było Biskupstwo Münster, gdzie biskupów od XI wieku wybierano spośród członków miejscowych rodów magnackich. Ta zasada powodowała, że byli oni bardziej zainteresowani budowaniem potęgi i majątku swojego rodu, niż sprawami Kościoła. W 1. połowie XV wieku w księstwie zaczęła szerzyć się reformacja, czasem nawet wspierana przez samych biskupów. Sytuacja uległa zmianie wraz z objęciem rządów przez Ernesta Bawarskiego (1554–1612), który rozpoczął rekatolizację księstwa, a następnie przez jego bratanka, Ferdynanda Wittelsbacha (1577-1650), do którego należy prezentowany talar. Moneta jest przykładem sztuki medalierskiej i menniczej najwyższej próby. Jej wygląd i kompozycja artystyczna podporządkowana została jednemu celowi – ukazaniu potęgi biskupa. Nie było to bez znaczenia, zważywszy na trwającą w Rzeszy wojnę religijną. Wprawdzie stemple wykazują ślady zużycia, lecz talar nadal jest niezwykle efektowną monetą. Uwagę przykuwa starannie opracowana barokowa tarcza herbowa ze znakami rodowymi biskupa oraz regaliami świeckimi i kościelnymi. Rangę władcy podnosi także rozbudowana tytulatura, która informuje, że biskup Münster był księciem bawarskim, a jako arcybiskup Kolonii sakralnym elektorem Rzeszy. Rewers monety ukazuje klasycznie piękną postać św. Pawła Apostoła. Potężny miecz w prawicy patrona Münster nie jest tu przypadkowy. Jest z jednej strony atrybutem świętego związanym z jego śmiercią, z drugiej manifestacją prerogatyw biskupa i jego stanowiska w konflikcie religijnym. Aspekt propagandowy był niewątpliwie jednym z głównych powodów emisji tych talarów, a duża powierzchnia monet pozwalała na przekazanie użytkownikom ważnych dla emitenta treści.

Mieszko Pawłowski