Głowa

• Miejsce zebrania w terenieRepublika Mali (Afryka; Republika Mali; region Mopti; okręg Djenné; Djenné-Djenno)
• Sposób nabyciadar
• Odpowiedzialny działDział Kultur Pozaeuropejskich
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Niewielka, owalna, gliniana głowa postaci o beżowo-ceglastym kolorze i okrągłej twarzy. Rzeźbie zaznaczono następujące rysy twarzy: owalne, lekko wypukłe oczy z zaznaczoną linią powiek; masywny nos z nozdrzami w formie dwóch okrągłych otworów oraz szeroko otwarte usta. Postać ma charakterystyczne uszy w formie dwóch owalnych wgłębień, w których centralnie zaznaczono okrągłe otwory. Uszy wymodelowano na wysokości czoła. Głowę osadzono na masywnej szyi. Po lewej stronie twarzy widoczne dwa nacięcia, jedno na wysokości oka, natomiast drugie, dłuższe, zaczyna się od oka i zaokrągla w okolicy brody, tworząc podbródek. Na powierzchni widoczne są rysy, mikropęknięcia, przetarcia i przebarwienia.

Odkrycia przez Europejczyków rzeźb terakotowych znad Nigru przypadają na okres francuskiej kolonizacji. Znajdowano je w opuszczonych i rozsianych wewnątrz delty Nigru miastach i osadach. Szczególnie interesujące wydają się odkrycia dokonane przez archeologów we współczesnym Mali, w starożytnym mieście Djenne-Jeno (nazywanym również starym Djenne lub Dżenne, Dżenne-dżeno, Djenne-Djenno, Djenné-Jeno, Jenne-Jeno), które założono w III wieku BC, a opuszczono w XIV stuleciu. Sukces oficjalnych badań archeologicznych oraz ponowne zainteresowanie Europejczyków malijską terakotą doprowadziły do prawdziwej „epidemii” nielegalnych wykopalisk organizowanych przez miejscową ludność. Splądrowano wiele starożytnych osad, z których znaleziska zostały przeznaczone głównie na handel.

Prezentowana rzeźba przedstawia niewielką, okrągłą głowę osadzoną na masywnej szyi, z charakterystycznymi uszami. Po lewej stronie twarzy zaznaczono dwa nacięcia: jedno na wysokości oka, natomiast drugie – dłuższe zaczyna się od oka i zaokrągla w okolicy brody, tworząc podbródek. Terakotowe postaci z regionu Djenne-Jeno zazwyczaj prezentowane w pozie adoracji lub medytacji, wyobrażają także jeźdźców. Figurki najczęściej pokryte są geometrycznymi wzorami, często linearnymi, wyciętymi ostrym narzędziem lub wykonanymi przed wypałem odciskiem nici w miękkiej glinie. Przypuszcza się, że były wykonywane przez kilka stuleci aż do XVI wieku. Niektórzy specjaliści uważają, że mogły przedstawiać strażników i duchy opiekujące się gospodarstwami domowymi, zmarłych przodków lub postaci z tradycyjnych mitów i legend.

Katarzyna Findlik-Gawron