• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Autor nieznany - Kissi

Figura kultu zmarłych

  • przedmiot obrzędowy, figura
Figura kultu zmarłych
1100
257
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • rzeźby anropomorficzne
  • afrykańskie rzeźby kamienne
  • macierzyństwo
  • dzieci
  • matki
  • kobiety
  • biżuteria
  • pozycja społeczna
  • elity
  • obrządek pogrzebowy
  • duchy > duchy opiekuńcze
  • kulty > kult agralny
  • kulty > kult przodków
  • kulty > kult zmarłych

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/AF/855
  • Autor/WytwórcaAutor nieznany - Kissi
  • NazwaFigura kultu zmarłych
  • Miejsce powstaniaGórna Gwinea, region geograficzny (Afryka)
  • Czas powstania1901 - 1973
  • Technikarzeźbienie
  • Materiałsteatyt
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 29.4 cm (wysokość)
      • 11.2 cm (szerokość)
  • Miejsce zebrania w terenieKonakry (Afryka; Gwinea)
  • Sposób nabyciazakup
  • Odpowiedzialny działDział Kultur Pozaeuropejskich
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Rzeźbiona w szarobeżowym steatycie, otoczona trojgiem dziećmi, postać ludzka o cechach kobiecych. Na twarzy w kształcie serca zaznaczono wydatne usta, szeroki u nasady, strzałkowaty nos oraz duże oczy z wyraźnymi liniami powiek. Na wysokości oczu, z tyłu głowy, znajdują się półkoliste uszy oraz fryzura przypominająca koczki. Masywną szyję ozdabia charakterystyczny naszyjnik, przypominający kryzę. Sylwetkę kobiety zasłaniają otaczające ją, skierowane do niej tyłem, postacie dzieci. Mają zgięte w łokciach i lekko uniesione ręce, a ich dłonie stykają się i dotykają brody. Ponad krótkimi, złączonymi nogami widać ich lekko wydęte brzuchy| CZYJEJ BRODY? KAŻDE DZIECKO DOTYKA SWOJEJ BRODY CZY WSZYSTKIE DOTYKAJĄ BRODY KOBIETY? - Dzieci dotykają swojej brody. | Powierzchnia rzeźby jest chropowata.

Rzeźby steatytowe znajdowane m.in. podczas prac rolnych przez współczesnych mieszkańców Gwinei, Sierra Leone i Liberii nazywane są odpowiednio w języku kissi pomda lub pomta (liczba pojedyncza pomdo), a w języku mende nomolisia (liczba pojedyncza nomoli). Kissi traktują wykopywane figurki jako powracających przodków, natomiast ludy mieszkające w Sierra Leone uważają je za duchy opiekujące się plonami. W obu przypadkach trudność sprawia datowanie oraz określenie grupy etnicznej, której przedstawiciele je wykonali. Niektórzy badacze uważają, że mogą pochodzić z XVI wieku, bowiem dostrzeżono na nich elementy charakterystyczne dla szesnastowiecznych strojów portugalskich. Nie do końca jasny jest również cel ich powstawania. Prezentowana figurka pomdo prawdopodobnie przedstawia kobietę otoczoną dziećmi. Na głównej postaci ludzkiej wyrzeźbiono charakterystyczny naszyjnik przypominający kryzę. Figurki pomda i nomolisia ozdobione biżuterią, lub zaprezentowane z bronią mogły być przedstawieniami postaci obdarzonych kultem, chwałą czy dostojeństwem. Są to bowiem oznaki atrybuty osób zajmujących wysoką pozycję społeczną. Istnieje duże prawdopodobieństwo, iż pierwotnie zarówno rzeźby pomda jak i nomolisia przedstawiały zmarłych wysokiej rangi, na przykład szefów wiosek, ich żony lub innych notabli.

Według niektórych źródeł figurek kultu zmarłych pomda używano w obrządku grzebalnym. Uważa się, że chowano je razem ze zmarłym. Następnie po roku odkopywano rzeźbę, zawijano w tkaninę, niekiedy dodawano jakiś atrybut, na przykład broń lub narzędzia i ustawiano na ołtarzu rodzinnym.

Katarzyna Findlik-Gawron

magazyn