• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Mores, Jacob starszy (ok. 1640-1612)(dane niepewne) (złotnik)

Egreta księcia Franciszka I (1577 - 1620)

  • klejnot, egreta, ozdoba nakrycia głowy, biżuteria
Egreta księcia Franciszka I (1577 - 1620)
1015
165
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • ozdoba kapelusza
  • pióra
  • kościoły > kościół zamkowy
  • krypta
  • zamki > Zamek Książąt Pomorskich
  • pochówki
  • Książęta Pomorscy

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/Rz/2566
  • Autor/WytwórcaMores, Jacob starszy (ok. 1640-1612)(dane niepewne) (złotnik)
  • NazwaEgreta księcia Franciszka I (1577 - 1620)
  • Miejsce powstaniaHamburg (Niemcy)
  • Czas powstaniaokoło 1600
  • Technikaodlew cyzelowany
  • Materiałzachowana szczątkowo; perła; diamenty o szlifie tablicowym i rozetowym; transparentna czerwona; opakowa niebieska; czarna; emalia biała; złoto
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 12.5 cm (wysokość)
      • 5.5 cm (szerokość)
      • 72.74 g (masa)
  • Kolekcjazłotnictwo
  • Sposób nabyciaprzekaz
  • Odpowiedzialny działDział Sztuki Dawnej
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Klejnot w formie romboidalnej, czterolistnej rozety, zwieńczonej siedmioma zwróconymi w lewo piórami, zdobiony barwną emalią i wysadzany diamentami o szlifie tablicowym i rozetowym. Na diagonalach rozety cztery sztyfty – pozostałość po perłach. Perła podwieszona zachowana w stanie szczątkowym.

Egretami nazywano ozdoby kapeluszy służące do przypinania kitki z piór, najczęściej strusich lub czaplich. W 2. połowie XVI wieku miały one zwykle formę brosz, przy pomocy których mocowano do nakrycia głowy pęk prawdziwych piór. Z czasem zaczęto również projektować ozdoby z piórami wykonanymi w technice jubilerskiej. Jednym z najpiękniejszych klejnotów tego typu jest egreta księcia pomorskiego Franciszka I. Wysadzana diamentami, zdobiona perłami i barwną emalią, ma kształt rozety zwieńczonej siedmioma biżuteryjnymi piórami. Pierwotnie kompozycję klejnotu uzupełniały perły umieszczone w narożach rozety oraz na zakończeniach piór. Do dziś zachowała się fragmentarycznie tylko jedna z nich, podwieszona u dołu.

Szczeciński klejnot odznacza się ciekawą, manierystyczną kompozycją opartą na przenikaniu się i współgraniu form prostokątnych i romboidalnych. Badacze łączą go z nazwiskiem Jacoba Moresa Starszego, hamburskiego złotnika, wykonującego zlecenia m.in. dla królów Danii, elektorów saskich i książąt szlezwicko-holsztyńskich. W zachowanych rysunkach tego mistrza można znaleźć projekty podobnie zakomponowanych ozdób.

Egreta, wraz z 13 rozetami, stanowiła dekorację kołpaka, w którym pochowano księcia Franciszka I. W zbiorach katedry w Merseburgu zachował się niewielkich rozmiarów pośmiertny wizerunek księcia z 1621 roku, na którym ukazano go w czarno-złotym kołpaku zdobionym rozetami spiętymi w łańcuch i centralnie umieszczoną egretą spinającą kitkę z czarnych piór czaplich, tradycyjnie stosowanych w pochówkach. Obraz oddaje pierwotny efekt kolorystyki klejnotu, z wyrazistymi akcentami czerwonej emalii oraz bielą pereł, współgrającą z biało emaliowanymi piórami i wolutami. Z kolei na niezachowanym portrecie księcia z 1616 roku, wykonanym przez Johanna Leonischa, ta sama egreta przypięta jest z przodu kapelusza, bezpośrednio nad agrafą, na tle efektownego pęku strusich piór. Choć egrety były bardzo popularnymi ozdobami, niewiele ich dotrwało do naszych czasów, a klejnot ze szczecińskich zbiorów należy do najcenniejszych.

Monika Frankowska-Makała

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin