• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Bütkow, Ulryk (czynny 1633-1662) (mincmistrz); Fryderyk Wilhelm I, elektor brandenburski (1620-1688) (emitent); Krystyna, królowa szwedzka (1626-1689) (emitent)

Półtalar z okazji uroczystego pogrzebu księcia Bogusława XIV

  • moneta okolicznościowa
Półtalar z okazji uroczystego pogrzebu księcia Bogusława XIV
1018
242
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • napisy wielowierszowe
  • kompozycje symboliczne
  • motywy > motywy roślinne
  • monety pogrzebowe
  • monety książęce
  • Szczecin (województwo zachodniopomorskie)
  • pejzaże miejskie
  • dęby
  • pogrzeb Bogusława XIV (1654)
  • pokój westfalski (1648)
  • Księstwo Pomorskie, państwo historyczne (Pomorze Zachodnie)
  • Bogusław XIV, książę pomorski (1580-1637)
  • Gryfici (ród)

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/N/15884
  • Autor/WytwórcaBütkow, Ulryk (czynny 1633-1662) (mincmistrz); Fryderyk Wilhelm I, elektor brandenburski (1620-1688) (emitent); Krystyna, królowa szwedzka (1626-1689) (emitent)
  • TytułPółtalar z okazji uroczystego pogrzebu księcia Bogusława XIV | 1/2 Taler auf die Beisetzung Bogislaus XIV.; Dickabschlag
  • NazwaPółtalar okolicznościowy; piedfort
  • Miejsce powstaniaPomorze Szwedzkie, państwo historyczne (Pomorze Zachodnie); Szczecin (Europa; Polska; województwo zachodniopomorskie) (wybicie)
  • Czas powstania1654
  • Technikabicie
  • Materiałsrebro
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 2.7 mm (wysokość)
      • 27.6 mm (średnica)
      • 14.71 g (masa)
  • Sposób nabyciazakup
  • Odpowiedzialny działDział Numizmatyki
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Na awersie ścięty pień dębu z dwiema młodymi odstającymi od niego gałązkami na tle widoku Szczecina. U góry promieniste słońce rozdziela napis: DEO-DIRIGENTE (za Bożym wskazaniem). Wokół obwódka liścienna.

Na rewersie napis w 11 wierszach:
NVMMVS/EXEQVIALIS/OPTIMI PRINCI/PIS BOGISLAI/DVCIS STET POMER/EIVS NOMINIS XIV/ ET VLTIMI/NATI 31 MART 1580/DEN10 MAR 1637/SEP 25 MAY/ 1654 (pieniądz z pogrzebu najlepszego księcia szczecińskiego Pomorzan Bogusława XIV, o tym imieniu 14. i ostatniego, urodzonego 31 marca 1580, zmarłego 10 marca 1637, pogrzebanego 25 maja 1654).
Wokół obwódka liścienna.

Śmierć księcia Bogusława XIV w 1637 roku zakończyła istnienie niezawisłego Księstwa Pomorskiego. Trwająca wojna trzydziestoletnia uniemożliwiła godne pochowanie ostatniego pomorskiego władcy. Układem zawartym w Szczecinie w 1653 roku ostatecznie ustalono sprawę granic pomiędzy Szwecją i Brandenburgią oraz określono formę uroczystego pochówku Bogusława XIV. Zwyczajem było bicie specjalnego rodzaju monet okolicznościowych według standardów talara i dukata pomorskiego. Drobne nominały rzucane były w zgromadzony tłum, natomiast grubsze numizmaty wręczano dostojnym gościom. Uruchomiona po trzyletniej przerwie w 1640 roku mennica w Szczecinie została wydzierżawiona mistrzowi menniczemu Ulrichowi Bütkow (Butkau), który sprawował pieczę nad produkcją monet zgodnie ze standardami i prawem Rzeszy. W 1654 roku powstała tam seria okolicznościowych monet związanych z uroczystym pogrzebem ostatniego księcia pomorskiego. Na kilku widnieje sygnatura szczecińskiego złotnika i medaliera Gottfrieda Tabberta. W swojej symbolice monety ukazują treści związane zarówno ze zmarłym władcą, jak i podziałem Pomorza. W srebrze bito talary, ich wielokrotności i części. Oryginalną pamiątką są również srebrne okazy bite stemplami określonej monety na grubym krążku, tzw. piedforty. Półtalar bity był stemplem ćwierćtalara i choć nie jest sygnowany, zdradza rękę dobrego rytownika. Awers zawiera jedenastowierszową inskrypcję odnoszącą się bezpośrednio do pogrzebu i śmierci księcia, otoczoną obwódką z liści. Dokładnie taka sama treść umieszczona została na talarach, półortach, dukatach i półdukatach. Pole rewersu wypełniają elementy ikonograficzne symbolizujące koniec dynastii – ścięty pień drzewa i sukcesję Szwecji i Brandenburgii. Tłem do tej kompozycji jest panorama Szczecina od strony Odry z najważniejszymi elementami zabudowy miasta, kościołem mariackim i zamkiem książęcym. Obrazowi towarzyszy religijna dewiza będąca deklaracją ufności pokładanej w Bogu. Górujące słońce w promienistej aureoli jest dopełnieniem optymistycznej wymowy symboli. Moneta pochodzi z pomorskiej kolekcji prof. Helmuta Hahna, niemieckiego lekarza i kolekcjonera, która w 2013 roku w całości została sprzedana na aukcji w Berlinie.

Genowefa Horoszko

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin