- Czcionka:
- Kontrast:
Okrągły medalion jednostronny z wizerunkiem Karola Levittoux.
Głowa Karola Levittoux w wieńcu dębowym w prawo. Na przecięciu szyi sygnatura Paris 1848. W otoku wygrawerowany napis: Charles Levittoux – Martyre Polonais [polski męczennik]. Poniżej głowy wygrawerowany napis w dwóch wierszach: à la mémoire de son frère Charles | Henri Levittoux [ku pamięci swojego brata Karola | Henryk Levittoux.
Na odwrocie znak odlewniczy z nazwą firmy Eck et Durand.
Medaliony w sztuce europejskiej zaistniały w 1. połowie XIX w. Przedstawiały najczęściej płaskorzeźbiony portret postaci historycznych i osobistości zasłużonych dla kraju. Ta nowa forma sztuki najwcześniej pojawiła się we Francji, a wśród jej twórców byli znani rzeźbiarze. Medaliony odlewane były w metalu na zlecenie osób prywatnych lub instytucji. Pełniły często rolę portretów rodzinnych, które wieszano na ścianach domów dla upamiętnienia bliskich osób.
Prezentowany medalion przedstawia wizerunek Karola Levittoux (1820–1841), polskiego działacza niepodległościowego, który po aresztowaniu i brutalnym śledztwie w celi warszawskiej cytadeli popełnił samobójstwo. Nie chcąc wydać towarzyszy, podpalił siennik i zginął w ogniu. Wieść o jego bohaterskiej śmierci obiegła całą Europę, wywołując powszechne potępienie caratu. Śmierć Karola Levittoux zrodziła romantyczną legendę poświęcenia dla Ojczyzny, opiewaną w poezji i sztuce. Do jego czynu odwołuje się Cyprian Kamil Norwid w wierszu Burza i fragmencie dramatu Za kulisami, a Jerzy Andrzejewski pod wpływem dramatu Norwida zatytułował swoją powieść Popiół i diament. Postać Levittoux zainspirowała wielu poetów, takich jak Władysław Syrokomla, Mieczysław Romanowski, Roman Zmorski, Jan Kanty Radecki, Jerzy Czech, do napisania o nim wierszy. Przejmująco o bohaterze śpiewał bard Solidarności – Przemysław Gintrowski, a malarz Antoni Kozakiewicz uczcił jego pamięć obrazem Śmierć Karola Levittoux (w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie).
Medalion jest niesygnowany, ale wydaje się pewne, że jego twórcą był Władysław Oleszczyński (1807-1866), polski rzeźbiarz, medalier i grafik, przebywający w Paryżu po upadku powstania listopadowego. Przyjaźnił się on z Henrykiem Levittoux, młodszym bratem Karola, który ze względów politycznych, w latach 1844-1858 mieszkał w Paryżu. Medalion powstał na zamówienie Henryka Levittoux, o czym świadczy wyrytowany napis pod wizerunkiem bohatera.
Genowefa Horoszko
