• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Autor nieznany

Hak do wieszania toreb

  • przedmiot kultowy, hak, rzeźba
Hak do wieszania toreb
704
123
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • Sepik, rzeka (Papua-Nowa Gwinea)
  • kultury Sepiku Środkowego
  • bilum (torba)
  • kobiety
  • Dom Duchów (świątynia)
  • manaizm
  • haki kultowe
  • kulty > kult czaszek
  • kulty > kult przodków

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/EP/1969
  • Autor/WytwórcaAutor nieznany
  • NazwaHak do wieszania toreb
  • Miejsce powstaniadorzecze Sepiku (Nowa Gwinea); Momase, region (Papua-Nowa Gwinea)
  • Czas powstania1951 - 2000
  • Technikawyplatanie, malowanie, rzeźbienie
  • Materiałmuszla kauri; materiał organiczny > materiał pochodzenia roślinnego > włókno roślinne; materiał przetworzony > barwnik > barwnik naturalny; materiał organiczny > materiał pochodzenia roślinnego > drewno
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 105.4 cm (wysokość)
      • 19 cm (szerokość)
  • Miejsce zebrania w terenieTambanum (Papua-Nowa Gwinea); dorzecze Sepiku (Nowa Gwinea)
  • Sposób nabyciazakup
  • Odpowiedzialny działDział Kultur Pozaeuropejskich
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Drewniany hak z postacią ludzką (najprawdopodobniej kobietą) w górnej części i kotwicowym zaczepem z wyrzeźbioną głową ludzką w dolnej części. Twarz kobiety i nakrycie głowy bogato zdobione licznymi wzorami geometrycznymi, które zaznaczono pomarańczowym, brązowym i białym kolorem. Postać ma płaską twarz, prosty nos i wypukłe usta. Oczy wykonano z muszelek kauri. Na ich wysokości usytuowano duże uszy z wyciętymi symetrycznie otworami. Uszy, przegrodę nosową i prawy nadgarstek ozdobiono biżuterią wykonaną z włókna roślinnego. Ramiona, plecy i brzuch maźnięto białym pigmentem, a piersi pomarańczowym. Ręce rzeźby układają się wzdłuż tułowia i opierają się na biodrach, z których zwisa przepaska z włókna roślinnego. Na nogach namalowano białe linie i kropki. Brak stóp, nogi figury przechodzą w kotwicowy zaczep z głową ludzką bogato zdobioną białym pigmentem wapiennym. Z jej uszu i nosa zwisają ozdoby z włókna roślinnego.

W wierzeniach Papuasów bardzo ważną rolę przypisuje się przodkom, którzy obdarzani są dużym szacunkiem i czcią. Kult przodków wywodzi się z przekonania, że zmarli nie odchodzą do innego świata. Pozostają na ziemi i nadal są częścią swojej społeczności, której służą wiedzą i wsparciem. Według Papuasów śmierć uwalnia siłę, która za życia gromadzi się w głowie. Wierzenia te dały początek kultowi czaszek, które m.in. wieszano na hakach kultowych w Domach Duchów, nowogwinejskich świątyniach. Głowy były własnością całej społeczności, a uwalniana z nich moc miała zapewnić dobrobyt i powodzenie całej wiosce. Władze kolonialne i misyjne doprowadziły do likwidacji nowogwinejskiego kultu czaszek, w związki z czym swoje przeznaczenie zmieniły także haki kultowe. W domach mieszkalnych wieszano na nich torby bilum z przedmiotami codziennego użytku oraz żywnością, chroniąc ją w ten sposób przed szczurami, psami i dziećmi. Domowe haki mogły być własnością prywatną, natomiast te wieszane w Domach Duchów należały do całej społeczności. Prezentowany obiekt wykonano w Sepiku Środkowym w Papui-Nowej Gwinei. Obszar ten obejmuje dorzecza Sepiku, na odcinku od miejscowości Ambunti aż po ujście rzeki Yuat. Wśród rzeźbionych obiektów kultowych Środkowego Sepiku dominują przedstawienia antropomorficzne. Rzeźby przodków z tego regionu zazwyczaj mają wydłużony korpus, płaską twarz, prosty nos i wąskie usta. Omawiany hak składa się z rzeźby przodka (najprawdopodobniej żeńskiego) i kotwicowego zaczepu z wyrzeźbioną głową w dolnej części. Kontury twarzy zaznaczono rzędami kontrastowych kropek, które symbolizują oczy mitycznych przodków. Oznacza to, że obiekt mógł być potężnym przedmiotem magicznym. Świadczyć o tym może również głowa umieszczona w dolnej partii haka. Obiekty kultowe obdarzone są potężną mocą zwaną mana. Nie powinny ich dotykać, a nawet przebywać wśród nich, osoby niewtajemniczone, do których należą kobiety i dzieci. Ich wykonaniem zajmują się wyłącznie wtajemniczeni mężczyźni – strażnicy kultu, którzy są w stanie opanować ich siłę. Wierzono, że hak jest „mieszkaniem” przodka, którego zadaniem była ochrona konkretnego domostwa i wioski.

Katarzyna Findlik-Gawron

magazyn