• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Autor nieznany - Witoto

Maska jaguara

  • maska ceremonialna, przedmiot obrzędowy
Maska jaguara
1158
257
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • Malkin, Borys (1917-2009) - kolekcja
  • jaguary
  • wzornictwo > wzornictwo indiańskie
  • wyroby tradycyjne
  • szamani
  • szamanizm
  • szef wioski
  • domy > domy ceremonialne
  • obrzędy > obrzędy inicjacyjne
  • maski ceremonialne

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/EP/2136
  • Autor/WytwórcaAutor nieznany - Witoto
  • NazwaMaska jaguara
  • Miejsce powstaniaPeru (Ameryka Południowa)
  • Czas powstaniaokoło 1960
  • Technikaszycie, przywiązywanie, malowanie
  • Materiałmateriał przetworzony > barwnik > barwnik naturalny; materiał przetworzony > sznurek > sznurek roślinny; materiał organiczny > materiał pochodzenia roślinnego > włókno roślinne > tapa (włókno podkorowe) > włókno podkorowe palmy Mauritia
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 51.5 cm (wysokość)
      • 27 cm (szerokość)
  • Sygnatury / Napisy / Znaki
    • 1. Napis:
    • oznaczenie obiektu przez kolekcjonera:
    • Witoto
    • ; Malkin, Borys (1917-2009)
  • Miejsce zebrania w tereniePeru (Ameryka Południowa)
  • Sposób nabyciazakup
  • Odpowiedzialny działDział Kultur Pozaeuropejskich
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Maska o podłużnym kształcie, wykonana z jasnego włókna roślinnego - tapy. Część twarzową zaznaczono barwnikami naturalnymi. Jasnobrązowym kolorem namalowano oczy, usta, uszy oraz wzory geometryczne w postaci zygzaków. Górna część maski zakończona wiązaniem. Dolna część maski jest otworem na głowę. Maska uszkodzona w wielu miejscach. Liczne przerwania i przebarwienia. 

Maska jaguara wykonana została z tapy – surowca pozyskiwanego z wewnętrznej warstwy kory drzew i krzewów, zmiękczanego w procesie moczenia i tłuczenia. Indianie Witoto pozyskują ją z palmy Mauritia. Kora tego drzewa używana jest również do produkcji tipiti – prasy służącej do wyciskania trującego kwasu pruskiego z manioku gorzkiego, który jest głównym źródłem pożywienia Indian. Włókno z palmy Mauritia służy również do wyrobu sznurków, lin, hamaków oraz sieci. Odpowiednio przygotowana tapa jest malowana naturalnymi barwnikami. Maski ceremonialne wykorzystywano podczas rytuałów inicjacyjnych chłopców i dziewcząt. Zazwyczaj przedstawiają siły natury, zwierzęta oraz wyobrażenia zaczerpnięte z mitologii i kosmologii Witoto. Maska pochodzi z kolekcji Borysa Malkina, wybitnego polskiego kolekcjonera i badacza kultur Ameryki Łacińskiej, który w latach 1960, 1966 i 1970 przebywał wEstirón, wiosce Indian Witoto nad rzeką Ampiyacu w Peru. Witoto znani są również w literaturze antropologicznej pod nazwą Huitoto i Uitoto. Podstawą ich gospodarki jest rolnictwo. Uprawiają gorzki i słodki maniok, bataty, banany, kukurydzę, palmy, trzcinę cukrową, ananasy, mango, kakao, kokę, tytoń i orzeszki ziemne. Tradycyjnie dzielą się na klany, do których należą osoby wywodzące swoje pochodzenie od wspólnego przodka, rzeczywistego lub mitycznego. Dawniej zamieszkiwali duże chaty komunalne, w których mieszkało ok. 100–150 spokrewnionych ze sobą osób. Obecnie mieszkają w prostokątnych domach wykonanych na palach, a chaty wspólnotowe pełnią funkcje obrzędowe. Istnienie ceremonialnego domu w osadzie uzależnione jest od obecności wodza, który pełnił również funkcję szamana. Szef wioski Estirón zmarł kilka lat przed przyjazdem Malkina, dlatego nie zastał on już obrzędowego domu komunalnego w osadzie. Brak szamana oraz działalność misjonarzy katolickich i protestanckich były spowodowały zanik tradycyjnych obrzędów, szczególnie związanych z wytwarzaniem ceremonialnych masek i strojów. Osada Estirón przeszła tak silny proces akulturacji, że zebrane przez Malkina obiekty i materiały fotograficzne stanowią jedyny dowód ich tradycyjnej kultury.

Katarzyna Findlik-Gawron

magazyn