Bransoleta męska

• Miejsce zebrania w terenieYaye, Bandiagara, Mopti, Mali
• Sposób nabyciadarowizna
• Odpowiedzialny działDział Kultur Pozaeuropejskich
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Zamknięta, kamienna, grafitowa, kulista bransoleta wykonana z jednorodnego materiału. Jej zewnętrzna strona gładka, a wewnętrzna chropowata. Uszkodzona, pęknięta w dwóch miejscach, naprawiana przez dogońskiego kowala trzema łączeniami - żelaznymi paskami blachy oraz metalowymi nitami. Obie części nie schodzą się idealnie. Na wewnętrznej stronie krawędzi bransolety widoczne krótkie nacięcia, być może jest to pozostałość podpisu w języku tifinar.

Bransoleta noszona była przez dogońskich mężczyzn na przedramieniu. Jej zewnętrzną powierzchnię wygładzano, natomiast wewnętrzną pozostawiono chropowatą, dzięki czemu nie zsuwała się z ręki. Po pęknięciu na dwie części została naprawiona przez dogońskiego kowala, który połączył dwa elementy małymi i wąskimi paskami blachy. Naprawę wykonano niezbyt starannie.

W produkcji tego typu kamiennych bransolet specjalizują się Tuaregowie – lud pasterski zamieszkujący Saharę i pogranicze Sahelu (Algierię, Libię, Niger, Mali, Burkinę Faso). Wycinają je z jednolitego kamienia i toczą używając prostej tokarki. Na wewnętrznej stronie bransolety widoczne krótkie nacięcia, być może jest to pozostałość podpisu, bowiem na niektórych bransoletach tuareskich widniały napisy w języku tifinar. Bransolety tego typu służyły Tuaregom jako broń. Podczas walk wojennych wykorzystywano je do uciskania szyi wroga.

Dogonowie od zawsze obawiali się tzw. „ludów wojny” do których zaliczali m.in. Tuaregów, zwłaszcza niewoli. Niewolników łapano nie tylko podczas walk, niebezpieczeństwo utraty wolności groziło również w momencie opuszczenia wioski. Konflikty i napady były również przyczyną migracji Dogonów z ich praojczyzny – kraju Mande. Potwierdzają to archiwalne źródła pisane. Na początku XX wieku urzędnik kolonialny Fawtier zanotował, że „Habe (Dogonowie) przybyli z Manding, które opuścili około 450 lat temu, aby uciec przed grabieżami, które pustoszyły ten kraj”. Dogonowie w poszukiwaniu nowej ojczyzny udali się na dzisiejsze tereny masywu Bandiagara, gdzie się osiedlili. Współcześnie znaleźli się w równie trudnej i złożonej sytuacji geopolitycznej. Ich kraj znajduje się na granicy konfliktu pomiędzy rządem Republiki Mali a rebeliantami – Tuaregami i fundamentalistami islamskimi z północy kraju.

Katarzyna Findlik-Gawron