Szablon farbiarski katagami

• Miejsce zebrania w terenienieznane
• Sposób nabyciazakup
• Odpowiedzialny działDział Kultur Pozaeuropejskich
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Duży, zabarwiony na ciemnobrązowo, prostokątny szablon farbiarski typu jishiro, wzmocniony od spodu siatką z ludzkich włosów. Na arkuszu o układzie pionowym i marginesach nierównej szerokości, z którego wycięto znaczną część papieru, przedstawiono w centrum kompozycji koguta i kurę wewnątrz bambusowego ogrodzenia, pośród kwitnących malw (jap. tachiaoi). Jasne pióra ptaków, kwiaty oraz tyczki bambusów wycięto pozostawiając delikatne paski określające ich kontury. Ciemne pióra oraz liście malw wyznaczono wycinając negatywy ich konturów. Siatka uszkodzona w kilku miejscach, szczególnie w prawym górnym rogu. Od spodu zabezpieczono szablon bibułą konserwatorską.

W sztuce japońskiej wizerunki ptaków i kwiatów to przedstawienia typu kachōga, chętnie wykorzystywane w rzemiośle, które czerpało inspiracje ze wzorów malarskich. Prezentowana forma katagami przedstawia koguta i kurę w centrum ogrodzenia z bambusa oraz kwitnącej malwy zwanej tachiaoi. Wizerunek koguta – chętnie wykorzystywany w sztuce japońskiej – najczęściej jest ukazywany w naturalnych warunkach, jako dobrotliwy ptak domowy. Koguty otaczano w Japonii wyjątkową czcią. Uważano je za symbol odwagi, pozwalano im biegać po świątyniach, a ich pianie w religii szinto było wezwaniem do modlitwy. Według popularnych wierzeń pianie białego koguta odpędzało złe moce. Katagami (jap. kata – forma, szablon oraz gami – papier) to szablon farbiarski do odbijania wzoru na tkaninie. Pełni rolę matrycy pozwalającej na powielanie wzorów. Formy wykonuje się z wysokiej jakości wielowarstwowego papieru czerpanego katajigami. Rzemieślnik, którego w Japonii nazywano rzeźbiarzem hiroshi, specjalnym narzędziem wycinał w nim wzory. Istnieje kilka technik wycinania szablonów, co pozwala na wykonanie zarówno dużych jak i subtelnych deseni. Katagami wzmacniane są od spodu siateczką z włosów ludzkich lub jedwabnych nici, która podczas procesu farbowania zapobiega przesuwaniu się i deformowaniu wyciętego motywu. Gotowe szablony wykorzystywano do dekorowania kimon. Formę należało odbić wielokrotnie na tkaninie, tak aby zachować ciągłość wzoru. Ilość przyłożeń matrycy zależała od długości tkaniny, w przypadku kimona było to około 12 metrów długości.

Katarzyna Findlik-Gawron