• Czcionka:
  • Kontrast:
następny obiekt
nieznany (rzemieślnik) - Japończycy

Szablon farbiarski katagami

  • sprzęt, sprzęt do drukowania i grafiki, matryca drukująca, szablon, dzieło wizualne, wycinanka, dekoracja, ozdoba
Szablon farbiarski katagami
1064
55
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • rzemiosło > rzemiosło artystyczne
  • japońskie formy farbiarskie
  • farbowanie tkanin
  • katazome
  • odbijanie wzorów
  • wzornictwo > wzornictwo japońskie
  • jesień
  • motywy > motywy roślinne
  • wrzesień
  • motywy > motywy zoomorficzne
  • chryzantemy
  • tatewaku
  • stroje
  • kimona

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/EP/333
  • Autor/Wytwórcanieznany (rzemieślnik) - Japończycy
  • NazwaSzablon farbiarski katagami
  • Miejsce powstaniaJaponia (Azja)
  • Czas powstaniaokoło 1851 - 1900
  • Technikawycinanie
  • Materiałpapier; ludzkie włosy; papier > papier czerpany; papier > papier katajigami
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 33 cm (wysokość)
      • 39.7 cm (szerokość)
  • Sposób nabyciazakup
  • Odpowiedzialny działDział Kultur Pozaeuropejskich
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Nieduży, prostokątny szablon farbiarski typu jishiro, zabarwiony na brązowo i wzmocniony od spodu siatką z ludzkich włosów, o marginesach różnej szerokości. Na arkuszu, z którego wycięto znaczną część papieru, przedstawiona została misterna kompozycja z motywami roślinnymi i zwierzęcymi, wpisanymi w dwa medaliony oraz z kwiatami i listkami chryzantem (jap. kiku), rozrzuconych pomiędzy falistymi liniami. Górny, lewy medalion wypełniono wzorem dwóch lecących ptaków o rozpostartych skrzydłach i głowach zwróconych ku sobie. Dolny, prawy medalion to schematyczne przedstawienie kwiatu z czterema kolejnymi kwiatami wewnątrz. Tło kompozycji tworzy jeden z wariantów wzoru tatewaku, złożony z cienkich, falistych linii, asymetrycznych względem sąsiednich i symetrycznych względem co drugiej, przebiegających równolegle do obu przekątnych i krzyżujących się ze sobą. Paski papieru wyznaczające wzór tatewaku oraz siatka wzmacniająca są poprzerywane w kilku miejscach. Uszkodzenia siatki szczególnie widoczne w centralnej i prawej części arkusza. Szablon zabezpiecza od spodu bibułka konserwatorska.

Prezentowany szablon farbiarski zawiera motywy roślinne – kwiaty i listki chryzantem oraz geometryczny – medaliony. Cała powierzchnia katagami pokryta jest wzorem przerywanych, cienkich fal, które krzyżują się ze sobą. Jest to jeden z wariantów tradycyjnego japońskiego wzoru tatewaku, który prawdopodobnie pochodzi od chińskiego motywu nindoumon. Wytwarzanie szablonów farbiarskich jest rodzajem japońskiego rzemiosła artystycznego, które liczy już ponad tysiąc lat. Katagami (jap. kata – forma, szablon oraz gami – papier) używane są do odbijania wzoru na tkaninie. Szablon pełni rolę matrycy pozwalającej na powielanie wzorów. Rzemieślnik układa formę na płótnie i pokrywa ją pastą ryżową nori. Następnie farbuje materiał przez zanurzenie go w barwniku lub nałożenie koloru szczoteczką. Gdy nori zostaje usunięta, tkaninę płucze się i suszy. Miejsca pokryte pastą pozostają nieufarbowane. Formy farbiarskie wykonuje się z wielowarstwowego papieru czerpanego katajigami nasączonego sokiem z owocu kaki, który dzięki specjalnej obróbce staje się niemal wodoodporny. Artysta za pomocą specjalnego narzędzia wycina w nim wzory. Od spodu wzmacnia go siateczką z włosów ludzkich lub jedwabnych nici, która podczas farbowania utrzymuje papier w jednej płaszczyźnie. Źródłem motywów w katagami jest japońska przyroda oraz życie codzienne. Chryzantema, zwana w Japonii kiku, jest symbolem długowieczności i odrodzenia. Od okresu Kamakura wzór szesnastopłatkowej chryzantemy zw. kikumon funkcjonuje jako herb rodziny cesarskiej. Motyw kikumon zdobi wiele przedmiotów, m.in. znajduje się na cesarskiej fladze i w każdym japońskim paszporcie. W tradycyjnej poezji japońskiej haiku kwiat kiku symbolizuje jesień. Związku tych roślin z jesienią można dopatrywać również w mniej popularnej nazwie września – kikuzuki – miesiąca chryzantem, kiedy to Japończycy obchodzą ich święto. Sztuka Dalekiego Wschodu, w tym desenie z japońskich katagami, zainspirowała wielu europejskich artystów, m.in. Gustava Klimta, Kolomana Mosera, Williama Bradleya.

Katarzyna Findlik-Gawron

magazyn