Figura kultu przodków

• Miejsce zebrania w terenieDemokratyczna Republika Konga (Afryka)
• Sposób nabyciadarowizna
• Odpowiedzialny działDział Kultur Pozaeuropejskich
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Rzeźbiona w biało-szarym kamieniu dość duża postać kobiety w pozycji siedzącej. Kobieta w dłoniach trzyma dziecko. Część twarzowa postaci ma cechy negroidalne: lekko rozchylone, wydatne usta oraz szeroki u nasady nos. Widoczne spiłowane zęby. Oczy duże, otwarte, na ich wysokości umieszczono uszy. Postaci zaznaczono charakterystyczną fryzurę lub nakrycie głowy w formie lekko zaokrąglonej, spiczastej czapki. Jej ręce ozdobiono bransoletami – zaznaczono je na nadgarstkach i na prawym ramieniu. Powyżej biustu wyrzeźbiono przepaskę. Zgięte w łokciach ręce puszczono wzdłuż tułowia. Nie przylegają do ciała kobiety. Postać w dłoniach trzyma dziecko – niemowlę. Dziecku zaznaczono rysy twarzy: wydatne usta, szeroki u nasady nos oraz duże oczy. Jego rączki przylegają do tułowia, a dłonie opierają się o brzuch. Nogi dziecka złączone, stopy zasłonięte prawą dłonią kobiety. Nogi postaci kobiecej zgięte w kolanach. Prawa stopa dotyka lewego kolana. Z tyłu figury, na plecach wyrzeźbiono przepaskę i głęboką linię grzbietową. Rzeźba siedzi bezpośrednio na małej, kwadratowej, lekko zaokrąglonej na rogach podstawie. Widoczne rysy oraz przebarwienia.

Prezentowany obiekt zaliczany jest do mintadi (liczba pojedyncza ntadi) rzeźb związanych z kultem przodków, które umieszczano na ołtarzach rodzinnych oraz grobach potężnych i szanowanych osób. Słowo mintadi w języku kikongo oznacza strażników, opiekunów. Wierzono, że ich podstawowym zadaniem jest ochrona społeczności. Wśród mintadi spotyka się również wizerunki kobiet z dziećmi, które prezentują macierzyństwo. Badacze wyróżniają dwa typy tych przedstawień: kobietę trzymającą dziecko bądź dzieci oraz kobietę karmiącą niemowlę. Oba typy wiążą się z płodnością i mają służyć jej potrzymaniu. Omawiana rzeźba prezentuje kobietę w pozycji siedzącej, która w dłoniach trzyma dziecko, w charakterystycznym nakryciu głowy – czapce naczelnika, która symbolizuje założycielkę rodu, tymczasowo zastępującą zmarłych naczelników. Oznacza to, że zaprezentowana kobieta mogła odgrywać istotną rolę polityczną. Najprawdopodobniej ukazuje mfu-ma-ankento – kobietę-naczelnika, stojącą na straży płodności oraz przeciwdziałającą bezpłodności, która zagraża jednostkom lub całej zbiorowości. Mfu-ma-ankento jest dawczynią pokoju i pogody ducha. Sprawuje władzę nad kobietami. Uważana jest za kobiecą wersję mfumu mpu – lokalnego naczelnika, który w królestwie Kongo pełnił funkcje religijne oraz sądownicze.

Katarzyna Findlik-Gawron