Figura kultu przodków

• Miejsce zebrania w terenie Demokratyczna Republika Konga (Afryka; Demokratyczna Republika Konga; prowincja Kongo Środkowe; Boma); Kongo Środkowe, prowincja; Boma
• Sposób nabyciadarowizna
• Odpowiedzialny działDział Kultur Pozaeuropejskich
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Rzeźbiona w grafitowym kamieniu postać ludzka - najprawdopodobniej mężczyzny - w pozycji siedzącej. Mężczyzna ma płaską głowę zakończoną spiczasta, lekko podkręconą ku górze brodą. Część twarzowa rzeźby ma cechy negroidalne: lekko rozchylone, wydatne usta oraz szeroki u nasady nos. Postać ma duże, o owalnym kształcie oczy, na ich wysokości usytuowano niesymetryczne uszy w kształcie półkoli. Rzeźbie zaznaczono charakterystyczne nakrycie głowy lub fryzurę, w formie pionowych i poziomych nacięć. Ręce postaci przylegają do ciała, zgięto je w łokciach. W dłoniach, na wysokości klatki piersiowej, mężczyzna trzyma bliżej nieokreślony przedmiot o walcowatym kształcie, który od zewnątrz ozdobiono pionowymi nacięciami, a zakończono okrągłym kawałkiem przezroczystego szkła. Prawa noga zgięta w kolanie, lewa poziomo ułożona na trójkątnej podstawie. Lewa stopa zachodzi za prawą. Całe ciało postaci pokryte zostało licznymi pionowymi, poziomymi i ukośnymi nacięciami. Widoczne rysy, mikropęknięcia, malutkie otworki i przebarwienia.

Rzeźbiona w grafitowym kamieniu figurka mintadi najprawdopodobniej przedstawia mężczyznę. Postać trzyma w dłoniach bliżej nieokreślony przedmiot o walcowatym kształcie, który od zewnątrz został ozdobiony pionowymi nacięciami, a zakończony okrągłym kawałkiem przezroczystego szkła, które symbolizuje powierzchnię wody oraz sugeruje połączenie figury z królestwem przodków. Według mitologii Bakongo wodę uważa się za świat środkowy, przestrzeń oddzielająca świat żywych od świata zmarłych. Figurka związana była z kultem przodków. Słowo mintadi w języku kikongo oznacza strażników, opiekunów. Uważa się, że mintadi były wykorzystywane do dekoracji oraz ochrony grobów władców, królewskich dostojników oraz ich żon i matek. Według tradycji ustnej głoszonej przez Bakongo, mintadi mogą się poruszać i pełnić rolę pośredników pomiędzy światem żywych i umarłych. Nie służyły i nie służą do celów magicznych. Większość mintadi to substytuty władcy wciąż żyjącego, lecz chwilowo nieobecnego oraz podobizny zmarłych naczelników, które mają zapewniać ciągłość i trwałość władzy.

Mintadi uważane są za przedmioty przechowujące siłę życiową zmarłego, która uwalniana jest w momencie jego śmierci. Siłę zmarłego umieszcza się w rzeźbie za pomocą obrzędów pogrzebowych. Wykorzystuje się ją dla dobra społeczności, na potrzeby żyjących i tych, którzy dopiero mają się urodzić. Rzeźba nie jest wyobrażeniem rzeczywistego człowieka. Ważna jest symbolika poszczególnych jej elementów oraz atrybutów. Głowa jest najważniejszym elementem figury. Symbolizuje siedlisko duszy i myśli człowieka. Podkreślony brzuch, pępek i narządy płciowe traktowane są jako symbole prokreacji, łączności pokoleń. Nakrycie głowy, fryzura, laska, skaryfikacje oraz ozdoby mają wskazywać na konkretną jednostkę, jej pozycję i rolę społeczną.

Katarzyna Findlik-Gawron