Dzieci góralskie (Przysięga na szarotkę)

• Sygnatury / Napisy / Znaki

  napis; W. Gerson 1867; sygnatura autora; GERSON Wojciech (1831-1901)

• Sposób nabyciazakup z DESA Warszawa
• Odpowiedzialny działDział Sztuki Europejskiej 1800–1945
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Na pierwszym planie młoda dziewczyna siedząca na głazie trzymająca w ręku szarotkę. Wzrok skierowany na siedzącego po prawej u jej stóp chłopca, składającego deklarację uczuć. W tle lekko zamglony górski krajobraz.

Na pierwszym planie, pośrodku, przedstawiono dziewczynkę siedzącą na głazie zwróconą w prawo. W opuszczonej na kolana, prawej ręce trzyma szarotkę. Wzrok kieruje na siedzącego po prawej, u jej stóp chłopca. Ubrana jest w jasnoniebieską długą spódnicę i białą bluzkę z podwiniętymi rękawami. Włosy blond splecione ma w warkocz opadający na plecy. Chłopiec ubrany jest w jasne, sukienne spodnie o wąskich nogawkach, takąż koszulę o długich rękawach i kamizelkę z baraniego kożucha. Przez jego lewe ramię przełożona jest barwna tkanina. Okoloną ciemnymi lokami twarz, ujętą z profilu, zwraca ku dziewczynie. U jej stóp leży laska, a na niej góralski kapelusz, dalej z lewej dwa drewniane kubki i skopiec. W prawym dolnym narożniku obrazu ujęte zostało zwierciadło wody źródełka. Na dalszym planie widać panoramę gór. 

Wojciech Gerson, związany przede wszystkim z Warszawą, zachęcony przez Józefa Feliksa Piwarskiego do studiowania rodzimego krajobrazu, wraz z m.in. Józefem Szermentowskim i Franciszkiem Kostrzewskim, przewędrował Polskę, poznając rodzimą naturę, zabytki, pamiątki historyczne. Z pasją etnografa uwieczniał lokalne obyczaje mieszkańców Mazowsza, Kujaw, Kielecczyzny, Pojezierza Augustowskiego, Lubelszczyzny, Wilna i Kowna. W 1860 roku odbył wyprawę na południe Polski – pieszo przemierzył wówczas Małopolskę, Podhale i Tatry. Reminiscencją tej wyprawy jest z pewnością powstałe kilka lat później dzieło ze zbiorów szczecińskich, będące interesującym świadectwem, dopełnionego rodzajowym sztafażem, realistycznego malarstwa pejzażowego połowy XIX wieku. W ukazanej na tle lekko zamglonego górskiego krajobrazu idyllicznej scenie artysta utrwalił intymną wymianę spojrzeń między bohaterami: młodzieńcem w góralskim stroju i jasnowłosą dziewczyną w błękitnej spódnicy. Zarówno trzymana w ręku dziewczyny szarotka – symbol niewinności, a także gest złożonych rąk chłopca przydają powagi i wzniosłości składanej deklaracji uczuć. Zakomponowany po diagonali, gładko malowany, bez wyraźnych śladów duktu pędzla obraz potwierdza biegłość akademickiego warsztatu Gersona, opartego na harmonijnym połączeniu rysunkowej precyzji ze starannym, miękkim modelunkiem światłocieniowym i umiejętnie dobraną, zróżnicowaną tonalnie, gamą barw. We własnoręcznie przez Wojciecha Gersona sporządzonym katalogu własnych prac pod rokiem 1867 odnotował obraz Dzieci góralskie wraz z informacją, że został wpierw zakupiony przez Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie za sumę 1300 złotych polskich, a następnie jako nagroda wylosowany i przekazany pani Pohl.

Dariusz Kacprzak

magazyn