Bodarz

• Miejsce zebrania w terenieSzczecin (województwo zachodniopomorskie)
• Sposób nabyciadar
• Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Bodarz - narzędzie kolne do połowu węgorzy. Część pracująca wykonana techniką kowalską z kutego żelaza. Składa się z dwóch elastycznych ramion, stanowiących jedną całość z mającym postać wąskiego pasa, w którym mocowany jest długi, prosty trzonek oraz umieszczonego centralnie pomiędzy ramionami kolca (zęba). Ramiona łukowate, w górnej części spłaszczone i wygięte na zewnątrz. Ząb nieznacznie rozszerzający się ku podstawie, bez zadziora, przymocowany do trzonu za pomocą pojedynczego nitu. Trzon z dwoma otworami na gwoździe, w tylnej części, na ok. 1/3 wysokości zawinięty w  sposób tworzący pierścień, w który wchodzi drzewiec.

Rybołówstwo zalicza się do najstarszych sposobów zdobywania pożywienia przez człowieka. Początkowo ludzie łapali ryby rękoma lub za pomocą przypadkowych przyborów. Stopniowo jednak, wraz z nabywaniem doświadczeń i wiedzy na temat gatunków i zwyczajów ryb, zaczęli wytwarzać sprzęt i narzędzia przeznaczone specjalnie do połowów. Do najstarszych i zarazem najbardziej rozpowszechnionych, należą narzędzia kolne, których odmianą jest bodarz, nazywany też bodorem lub lirką. Jest to rodzaj osadzonej na długim drzewcu ości jednozębnej, wyposażonej w dwa elastyczne ramiona służące do zagarniania ryby na ząb właściwy. Na Pomorzu bodarzy używano powszechnie, zwłaszcza wiosną w czasie tarła, ale też w zimie, pod lodem. Opis zimowego połowu lirką znajdujemy w poemacie Stefana Żeromskiego „Międzymorze”

…czatował na wielkie węgorze, albo nieruchome szczupaki, leżąc długo piersiami/ na tafli lodowej, ażeby nieomylnem uderzeniem zaostrzonej osęki, bodorem celnym,/ je przebić. Połów z użyciem bodarza nie był łatwy, wymagał od rybaka dużej wprawy i cierpliwości. Trud jednak się opłacał – łowione za jego pomocą węgorze były prawdziwym rarytasem, z którego słynęła pomorska kuchnia. Bodarze, podobnie jak inne narzędzia kolne, są szkodliwe dla rybostanu. Prezentowany egzemplarz jest jednym z trzydziestu narzędzi tego typu, znajdujących się w kolekcji rybackiej Działu Etnografii Pomorza Muzeum Narodowego w Szczecinie. Wykonany został na przełomie XIX/XX wieku. Pochodzi ze wsi Skolwin, od 8 lipca 1946 roku będącej administracyjną częścią Szczecina. Muzeum otrzymało go w darze w 1949 roku.

Agnieszka Słowińska