• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Autor nieznany - pyrzyczanie

Lichtarz

  • oświetlenie
Lichtarz
654
128
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • oświetlenie
  • tulipan
  • pyrzycka kultura ludowa

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/E/3016
  • Autor/WytwórcaAutor nieznany - pyrzyczanie
  • NazwaLichtarz
  • Miejsce powstaniapow. pyrzycki, woj. zachodniopomorskie
  • Czas powstania2. połowa XIX wieku
  • Technikastolarska
  • Materiałdekoracja malarska; drewno olchowe?
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 38 cm (wysokość)
      • 12 cm (średnica)
  • Sposób nabyciazbiory Landesmuseum Stettin
  • Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Toczony korpus osadzony na okrągłej, profilowanej podstawie wspartej na trzech toczonych nogach. W górnej partii korpus zakończony pięciopłatkowym tulipanem. W środku kwiatu otwór, do którego wkłada się ruchomą część w postaci identycznego tulipana, lecz o mniejszych rozmiarach. W ten sposób lichtarz ma nasadki n świece o dwóch różnych średnicach. malowany w kolorach: czarnym , czerwonym i żółtym.

Lichtarz w kształcie tulipana mógł powstać tylko na ziemi pyrzyckiej, w regionie, w którym kwiat ten był ulubionym motywem zdobniczym. Pojawił się wraz z kolonistami z Niderlandów i Fryzji, przybywającymi na Pomorze Zachodnie głównie w 2. połowie XVIII wieku. Był dla nich symbolem bogactwa i pomyślności.

Lichtarz składa się z trzech zasadniczych części: okrągłej podstawy wspartej na trzech nóżkach, profilowanego trzonu wycinanego w kształt tulipana oraz części górnej, będącej obsadką dla świecy, a w formie stanowiącej pomniejszoną wersję niższej partii trzonu. Lichtarz robi wrażenie przedmiotu lekkiego i delikatnego, podobnie jak subtelny „żywy” tulipan. Ten „dwutulipanowy” lichtarz oświetlał przypuszczalnie mały alkierzyk/sypialnię – izbę na tyłach wielkiego domu typu saskiego, charakterystycznego dla regionu pyrzyckiego. Prawdopodobnie paliła się w nim świeca stearynowa. Ich produkcję rozpoczęto w 1825 roku we Francji, skąd w krótkim czasie rozpowszechniła się w całej Europie. Bogatsi zastępowali nimi świece łojowe wyrabiane z łoju baraniego lub wołowego. Łojówki wydzielały charakterystyczny, niezbyt miły zapach, dlatego też w zamożnych domach używano ich tylko w pomieszczeniach gospodarczych. W lichtarzu mogła płonąć też świeca woskowa, wytwarzana z gorszego wosku, ponieważ tylko takie były w zasięgu możliwości finansowych mieszkańców wsi. Świece były zawsze jednym z nielicznych towarów, które mieszkańcy wysoko samowystarczalnych wsi w XVIII i XIX wieku musieli kupować za gotówkę.

Iwona Karwowska

magazyn