Trzepaczka do lnu

• Miejsce zebrania w terenienieznane
• Sposób nabyciazbiory Landesmuseum Stettin
• Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Trzepaczka do lnu wykonana techniką stolarską z  drewna. Część pracująca – cienka deseczka, o kształcie połowy elipsy z symetrycznym, ozdobnym wycięciem u góry osadzona jest na krótkiej, mocnej rączce. Rączka – przekrój owalny, lekko rozszerzająca się ku dołowi. Cała trzepaczka bogato zdobiona rytym, barwionym na czerwono i ciemnozielono ornamentem. Po jednej stronie deseczki na ornament składają się: dwa, umieszczone centralnie, wykonane z dwóch pasów trójkącików okręgi, cztery rozety (największa umiejscowiona jest w środku okręgów, trzy mniejsze znajdują się na zewnątrz – jedna ponad nimi na środku, dwie poniżej nich, po bokach), umieszczonych w górnych rogach serc oraz daty– 1876 (liczby 18 i 76 rozdzielone są rączką). Po drugiej stronie trzepaczki wzór obejmuje: wykonany z dwóch pasm trójkącików, zajmujący większą cześć powierzchni stylizowany kwiat oraz umieszczone po obu stronach rączki rozetki. Ponadto rączka, po obu stronach w górnej części jest zdobiona dwoma rzędami stykających się wierzchołkami trójkącików, oraz rozetą wyrytą na jej spodzie.

Len był jednym z podstawowych surowców wykorzystywanych do wyrobu płótna, z którego szyto ubrania i inne materiały codziennego użytku, np. pościel. Cały proces od siewu do uzyskania finalnego produktu, był długi i wymagał dużego nakładu pracy. Po zebraniu i wysuszeniu len podlegał dalszej obróbce na wolnym powietrzu w okresie wczesnojesiennym. Len poddawano międleniu, które polegało na mechanicznym łamaniu łodyg w międlicach lub cierlicach . Następnie trzepano resztki połamanej słomy, aby oddzielić od włókien paździerze, czyli zdrewniałe części, wykorzystywane do wytwarzania worków i sznurów. To właśnie od lnianych paździerzy pochodzi nazwa październik – jak mówi ludowe przysłowie Październik, bo paździerze baba z lnu cierlicą bierze. Do trzepania lnu używano specjalnie do tego celu przeznaczonych trzepaczek – cienkich drewnianych deseczek osadzonych na krótkich rączkach, niekiedy zdobionych rytymi wzorami. Znajdująca się w kolekcji Działu Etnografii Pomorza Muzeum Narodowego w Szczecinie trzepaczka do lnu ma po obu stronach rozbudowany, barwiony na czerwono i ciemnozielono ornament złożony z trójkącików ułożonych w koliste pasma oraz rozet, który był częstym motywem zdobniczym w kulturze ludowej całego Pomorza Zachodniego. Przypominające wpisane w okrąg stylizowane kwiaty o sześciu symetrycznie rozmieszczonych płatkach nie były jedynie elementem dekoracyjnym, zawierały w sobie głęboki sens symboliczny. W wierzeniach ludowych przypisywano im właściwości ochronne, strzegące przed złymi mocami. Trzepaczka do lnu została wykonana w roku 1876.

Agnieszka Słowińska