• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
nieznany (garncarz)

Talerz

  • talerz
Talerz
598
129
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • fajans pomorski
  • szkliwo ołowiowo - cynowe
  • Stettiner Ware

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/E/5970
  • Autor/Wytwórcanieznany (garncarz)
  • NazwaTalerz
  • Miejsce powstaniaPomorze Zachodnie, region historyczny (Europa)
  • Czas powstania2. połowa XVIII wieku
  • Technikagarncarska
  • Materiałmalatura tlenkiem kobaltu; szkliwo ołowiowo-cynowe; glina
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 5.3 cm (wysokość)
      • 26 cm (średnica)
  • Sposób nabyciaprzekaz
  • Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Wykonany z gliny o jasnym odcieniu ( o małej zawartości tlenków żelaza) na kole garncarskim, wypał jednokrotny. Dno niewyodrebnione przechodzi w prosty, niewysoki, lekko rozchylony na zewnątrz korpus o niewyodrębnionej krawędzi. Malatura tlenkiem kobaltu położona na podkład z angoby (tylko na wewnetrzej powierzchni naczynia). Motywy florystyczne w kolorze niebieskim ( dwa odcienie) wykonane pędzlem grubą kreską. Dno talerza wypełnia kosz z trzema bulwiastymi roślinami ( owoce granatu ?), po bokach drobniejsze motywy kwiatowe. Krawędź dekorowana naprzemiennie owalnymi bulwami i motywem palmowym. W takcie konserwacji w 2010 roku dokonano rekonstrukcji części brakującej malatury na podstawie materiałow ikonograficznych i zachowanych na naczyniu fragmentów. Były to: część kosza w kształcie odwróconego stożka oraz ubytki roślin w koszu i na krawędzi.

Majolikowe i półmajolikowe fajanse przywędrowały do Europy Północnej z południa kontynentu w XVI wieku. Na Półwyspie Apenińskim produkowano je już w XIV stuleciu, wzorując się na ceramice wschodniej. W XVII wieku rynki europejskie zdobyła porcelana z Chin. Wschodni eksport spotęgował modę na naczynia szkliwione na biało i zdobione, przede wszystkim na niebiesko tlenkiem kobaltu. Warsztaty garncarskie w Niderlandach, Flandrii i w Niemczech rozpoczęły masową produkcję naczyń imitujących chińskie importy. Na południowe wybrzeże Bałtyku biała ceramika docierała poprzez porty w Szczecinie i Gdańsku i liczne w tym czasie na całym Pomorzu enklawy niderlandzkich osadników. Na Pomorzu Zachodnim przybysze ci pojawiali się w ramach kolonizacji fryderycjańskiej. To ich potrzeby estetyczne i przyzwyczajenia przyczyniły się do powstania naczyń łączących cechy obce z tradycyjnymi, miejscowymi formami i zdobnictwem. Powstał specyficzny, lokalny typ ceramiki białej – Stettiner Ware, początkami sięgający 1. połowy XVIII wieku. Największy rozkwit szczecińskich towarów przypada na XIX stulecie, na przełomie XIX/XX wieku zniknęły z rynku.

Prezentowany talerz jest stylistycznie najbardziej zbliżony do pożądanego w XVIII wieku chińskiego pierwowzoru. Dekoracja poprowadzona grubą kreską tylko tlenkiem kobaltu rzeczywiście przywodzi na myśl chińską porcelanę, ale namalowany wzór jest zdecydowanie pomorski. W koszu w kształcie odwróconego stożka umieszczone są stylizowane owoce granatu(?), kompozycji dopełniają inne wzory roślinne. Szeroki kołnierz wylewu zdobiony jest naprzemiennie liśćmi palmy i owocem granatu. Kwietny bukiet umieszczony w koszu/wazonie/pucharze to bardzo częsty motyw w zdobnictwie pomorskim pojawiający się na ceramice, meblach czy haftach.

Iwona Karwowska

magazyn