• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Autor nieznany

Nóż z rękojeścią

  • nóż, wyposażenie domu
Nóż z rękojeścią
811
129
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • wczesne średniowiecze
  • sztuka skandynawska
  • handel
  • ornamenty
  • motywy > motywy solarne
  • motywy > motywy splotu sznurowego
  • styl Borre
  • styl Jellinge
  • styl Mammen
  • snycerstwo

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/A/22239/5
  • Autor/WytwórcaAutor nieznany
  • NazwaNóż z rękojeścią
  • Czas powstania900 - 1100
  • Technikakucie, struganie, rzeźbienie
  • Materiałżelazo; materiał organiczny > materiał pochodzenia roślinnego > drewno
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 17.2 cm (wysokość)
      • 1.9 cm (szerokość)
      • 29.508 g (masa)
  • Kolekcjaśredniowiecze
  • Miejsce zebrania w terenieWolin (województwo zachodniopomorskie)
  • Sposób nabyciaprzekaz
  • Odpowiedzialny działDział Archeologii
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Uszkodzony nóż żelazny zachował się wraz z oprawką zdobioną motywami ze sztuki skandynawskiej. Końcówka trzpienia noża została zawinięta w uszko. Drewniana oprawka jest dekorowana w stylu skandynawskim okresu wikingów. Pasmowo rozmieszczone wątki dekoracyjne znajdujące się w dolnej części całego motywu ornamentacyjnego kojarzą się z mocno zgeneralizowanym splotem sznurowym. Krzyż wpisany w okrąg, znajdujący się w centralnej części motywu przypomina rozwiązania znane ze stylu Borre, ale też wykazuje podobieństwa do ornamentyki określanej mianem Jellinge i Mammen

Drewniana oprawka zachowana z żelaznym nożem ma dekorację charakterystyczną dla kultury Skandynawii. Wzajemne kontakty pomorsko-skandynawskie we wczesnym średniowieczu, rozpatrywane z punktu widzenia związków politycznych, gospodarczych i kulturowych od lat budzą niesłabnące zainteresowanie historyków i archeologów. Kontakty pomiędzy ludami Północy a Słowianami na południowym wybrzeżu Bałtyku odzwierciedla między innymi obecność wyrobów pochodzenia skandynawskiego, wśród których znajdują się przedmioty pospolite i luksusowe, a także surowce niezbędne w kluczowych sektorach wytwórczości rzemieślniczej, w tym żelazo niskofosforowe i fyllit.

Bałtyk we wszystkich prawie okresach dziejowych był bardziej pomostem niż barierą w kontaktach między północną i południową strefą przybrzeżną. Szczególne znaczenie miały liczne zatoki, zatoczki i laguny, które z powodzeniem były wykorzystywane jako naturalne przystanie dla łodzi i statków o niskim zanurzeniu od pradziejów do końca X stulecia. Konkretne dowody interakcji słowiańsko-skandynawskich na południowym wybrzeżu Bałtyku w VIII–XI wieku to 15 znanych obecnie osiedli rzemieślniczo-handlowych usytuowanych pomiędzy Limes Saxoniae na zachodzie a ujściem Wisły na wschodzie. Niektóre zostały opuszczone w średniowieczu, jak Groß Strömkendorf, Rostock-Dierkow, Menzlin, Bardy/Świelubie i Janów Pomorski. Inne, takie jak Ralswiek, Wolin, Szczecin, Kołobrzeg funkcjonowały i rozwijały się dalej. Ze wszystkich wspomnianych miejsc pochodzą wyroby rzemieślnicze, takie jak bazaltowe kamienie żarnowe, paciorki i naczynia szklane, obce wyroby ceramiczne, osełki fyllitowe, naczynia ze steatytu, wagi i odważniki wskazujące, że osiedla te były ogniwami w sieci handlowej obejmującej strefy przybrzeżne w całej Europie. Ozdoby stroju, szpile, fibule, broszki, ale także broń, w wielu przypadkach są pochodzenia skandynawskiego, mogą być zatem postrzegane jako przykłady intensywnej wymiany bezpośredniej i kulturowej między Skandynawią a regionem południowego Bałtyku.

Anna Bogumiła Kowalska

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin