• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
kultura Maglemose; kultura Kongemose; kultura Ertebølle

Ciosak odłupkowy

  • ciosak
Ciosak odłupkowy
805
193
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • mezolit
  • stanowiska wielokulturowe
  • społeczności zbieracko-łowieckie
  • krzemieniarstwo
  • narzędzia > narzędzia makrolityczne
  • narzędzia > narzędzia kompozytowe
  • ciosły
  • siekiery
  • dłuta

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/A/17170/1
  • Autor/Wytwórcakultura Maglemose; kultura Kongemose; kultura Ertebølle
  • NazwaCiosak odłupkowy
  • Czas powstania-9600 - -4100
  • Technikałupanie twardym tłukiem, łupanie miękkim tłukiem, łupanie
  • Materiałkamień; krzemień; krzemień kredowy
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 5.5 cm (wysokość)
      • 3.6 cm (szerokość)
  • Kolekcjaepoka kamienia
  • Miejsce zebrania w terenieŁobez (województwo zachodniopomorskie)
  • Sposób nabyciapozyskanie własne
  • Odpowiedzialny działDział Archeologii
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Ciosak wykonany z odłupka krzemienia kredowego. Na obu bokach ciosaka zachowały się fragmenty oryginalnej strony wierzchniej i spodniej odłupka, z którego został wykonany. Przekrój soczewkowaty. Na bokach widoczne negatywy odbić kształtujących wykonanych miękkim tłukiem. Ostrze uformowane 3 odbiciami. Zabytek pokryty jest pomarańczowo-czerwoną patyną będącą efektem depozycji w środowisku o wysokiej zawartości żelaza.

Ciosak odłupkowy odkryto wraz z innymi wyrobami z epoki kamienia w trakcie badań wykopaliskowych na wczesnośredniowiecznym grodzisku w Łobzie, pow. łobeski. Został wykonany z krzemienia kredowego, prawdopodobnie lokalnego. Oryginalnie miał barwę jasnoszarą, jednak z czasem, w efekcie zalegania w osadach o dużej zawartości związków żelaza, pokrył się pomarańczową patyną. Półsurowcem do produkcji ciosaka był dosyć duży i masywny odłupek, odpad z produkcji innego narzędzia, albo intencjonalnie odbity od rdzenia. Podstawową techniką użytą do kształtowania narzędzia było bezpośrednie uderzanie miękkim tłukiem. Na podstawie badań eksperymentalnych wydaje się możliwe, że użyto tłuka organicznego, np. z poroża jelenia. Uwagę zwraca bardzo precyzyjne wykonanie ostrza, uformowanego tylko trzema odbiciami. Krawędź ciosaka jest jednocześnie i bardzo ostra i odporna na zniszczenia, zaś sposób zaplanowania i wykonania całej operacji sugerują bardzo wysoki poziom wiedzy i umiejętności wytwórcy. Mezolityczne ciosaki były narzędziami używanymi głównie do obróbki drewna i poroża. Stanowiły części pracujące tzw. narzędzi kompozytowych, złożonych z elementów wykonanych z różnych surowców. W zależności od potrzeb można było wymieniać część pracującą lub oprawkę i komponować narzędzia dostosowane do wykonywanej pracy. Wielofunkcyjność miała także duże znaczenie z punktu widzenia prowadzących koczowniczy tryb życia łowców-zbieraczy, ponieważ pozwalała zaoszczędzić trudno dostępne surowce (np. krzemień wysokiej jakości) oraz liczbę i masę przenoszonego sprzętu.

Michał Adamczyk

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin