• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Tomaszewski, Marian (1904–1968)

Bolesław Chrobry na Pomorzu Zachodnim

  • obraz
Bolesław Chrobry na Pomorzu Zachodnim
110
0
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • Piastowie (dynastia)
  • królowie > Bolesław I Chrobry, król Polski (967-1025)
  • podboje
  • lwy
  • słupy graniczne
  • modernizm
  • godła
  • symbole > orzeł (symbol)
  • witraże
  • mężczyźni
  • postacie > postacie ludzkie
  • zwierzęta > ptaki (zwierzęta)

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/SE-M/663
  • Autor/WytwórcaTomaszewski, Marian (1904–1968)
  • TytułBolesław Chrobry na Pomorzu Zachodnim
  • NazwaScena historyczna, projekt witrażu
  • Miejsce powstaniaSzczecin (województwo zachodniopomorskie)
  • Czas powstania1947
  • Technikatechnika olejna
  • Materiałdykta
  • Sygnatury / Napisy / Znaki
    • 1. Napis:
    • tm. 
    • ; Tomaszewski, Marian (1904–1968)
    • 2. Sygnatura:
  • Sposób nabyciazakup
  • Odpowiedzialny działDział Sztuki Europejskiej 1800–1945
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Kompozycja wpisana w kwadrat podzielony na 9 pól, w których za pomocą konturu różnej grubości przedstawiono komórki witrażowe tworzące przedstawianą scenę utrzymaną w żółcieniach, czerwieniach i zieleniach. Pola w układzie pionowym, w części środkowej zajmuje postać Bolesława Chrobrego ujęta en face z koroną na głowie i sumiastym wąsem. W prawej, zgiętej w łokciu ręce trzyma krzyż, lewą wspiera na tarczy z godłem orła. Po lewej i prawej dwie postaci zwrócone do króla, w odzieniu sięgającym za kolana i w wieńcach na głowach. Postać po lewej obejmuje słup z godłem orła u góry. Obok niej, z prawej zwierzę (stylizowany lew) o widocznym łbie i łapie. Postać po prawej trzyma w rękach tacę, na niej chleb i naczynie. Nad postacią kula słońca. W górnej części obrazu dwa ptaki. Na odwrocie malowana mapa z tekstem informacyjnym w języku niemieckim o znaleziskach archeologicznych z okresu epoki żelaza i wczesnego średniowiecza na terenie Pomorza.

Urodzony w Moskwie Marian Tomaszewski (1904–1968) rozpoczął naukę w rosyjskim gimnazjum, lecz po rewolucji październikowej przeniósł się z rodzicami do Polski. Matura w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim im. Juliusza Słowackiego w Lublinie (1926) umożliwiła przyszłemu malarzowi zatrudnienie w oświacie, z którą związał niemal całe życie zawodowe. Po uzyskaniu dyplomu na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych uczył rysunku w stołecznych szkołach średnich.

W okresie okupacji hitlerowskiej wrócił do Lublina, gdzie otrzymał funkcję instruktora na kursach plastycznych Janiny Miłosiowej (1896–1983), a później w niemieckiej Szkole Malarsko-Rysunkowej. Równolegle do działalności pedagogicznej Tomaszewski brał udział w podziemnym życiu kulturalnym. Po wyzwoleniu miasta tworzył zręby instytucji z Tymczasowym Zarządem Związku Zawodowego Artystów Plastyków, którego został prezesem.

Doświadczenia lubelskie wpłynęły na powierzenie mu misji organizacji życia artystycznego w Szczecinie, gdzie dotarł we wrześniu 1945 r. W Wojewódzkim Wydziale Kultury i Sztuki pełnił funkcję referenta do spraw plastyki, w lokalnym oddziale ZZAP – wiceprezesa, zakładał Towarzystwo Krzewienia Kultury na Pomorzu Zachodnim i Wolne Studium Sztuk Plastycznych (od 1947 r. Szkoła Sztuk Plastycznych, a od 1948 – Państwowe Ognisko Kultury Plastycznej), którego został kierownikiem.

Wspomnienia wojenne i pionierskie zaangażowanie stały się głównym tematem jego dzieł malarskich, jak prezentowany projekt witraża Bolesław Chrobry na Pomorzu Zachodnim (1947). Dzieło należy do cyklu prac monumentalnych wykonanych lub planowanych w gmachu Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie. Budynek z 1911 r., zaprojektowany w nurcie historyzmu czerpiącego ze stylistyki północnego renesansu, poddano w latach 1946–1947 polonizacji poprzez częściowe zastąpienie niemieckich dekoracji wnętrz scenami z piastowsko-gryfickiej historii regionu. Tomaszewski wykonał między innymi malowidła ścienne Bolesław Chrobry wbija słupy, Ślub Anny Jagiellonki oraz Ziemie zachodnie puklerzem, które po roku jednak usunięto. Witraże zaś nigdy nie powstały.

Szymon Piotr Kubiak

magazyn